Page 139 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

ÖLÇMEDE HATA
Bir nicelik ölçülürken aynı ölçme aracıyla defalarca ölçüm yapıldığında sonuçların birbirine çok yakın fakat aynı
olmadığı gözlemlenmektedir. Bu nedenle bir deneyde gerçekleştirilen ölçüm sayısı ne kadar fazla ise elde edilen
sonuçlar gerçek değere o kadar yakındır. Ölçüm sonucunun gerçek değeri olarak yapılan ölçümlerin ortalaması alın-
maktadır. Ölçüm sonucu elde edilen değer ile gerçek değer arasındaki farka ölçmede hata denir. Hata kaynakları
dört grupta toplanabilir. Bunlar; ölçme aracı, ölçme yöntemi, ölçme yapılan ortam ve ölçme yapan kişiden kaynak-
lanan hatalardır.

1. Ölçme Aracından Kaynaklanan Hata

Ölçme aracının duyarlılığı bir hata kaynağıdır. Bazı ölçü araçlarında kalibrasyon yapılmalıdır.
Görsel 3.190’daki dinamometre ile ölçülen ağırlık değeri 3,5 Newton (N) olarak okunmaktadır fakat gerçek ağırlık
değeri 3,49 N veya 3,52 N olabilir. Buna ek olarak dinamometrenin içindeki yay bozulmuş (esneklik özelliğini kaybet-
miş) olabilir. Bu ve benzeri sebepler ölçme aracından kaynaklanan hatalardır.

Görsel 3.190: Dinamometre ile ağırlık ölçülmesi

2. Ölçme Yönteminden Kaynaklanan Hata
Bir kalem pilin çapını kumpas yerine cetvel ile ölçmek hatalıdır. Bu nedenle uygun ölçme aracı kullanılmalıdır.

138