Page 82 - Konu Özetleri AYT Fizik
P. 82
TORK
Şekildeki levhanın K noktasına aynı düzlemde etki eden F¶ kuvvetinin O noktasına göre oluşturacağı tork için üç farklı
yaklaşım olabilir.
1. F¶ kuvveti etki ettiği noktada bileşenlerine ayrılırsa F ve F
F y x y
birer birim (her birine F diyelim) olur. F ’in O’ya dik uzaklığı d,
x
F ’nin O’ya dik uzaklığı 2d olur. Bu iki kuvvet bileşeni levhayı
y
F y d F x aynı yönde döndürmeye zorladığı için F¶’nin O’ya göre toplam
d tork büyüklüğü;
K F x d ∑
τ=
d d toplam Fd F2d⋅ + ⋅ = 3Fd⋅ olur.
O
2. F¶ kuvveti üç köşegen kendi doğrultusunda ötelenirse ve bu
F y
noktada bileşenlerine ayrılırsa yine F ve F birer birim olur.
x y
d F x Bu bileşenlerden biri olan F ’nin doğrultusu O noktasından
y
d geçtiği için tork oluşturmaz.
K d F ’in tork büyüklüğü ise,
x
O = F • 3d = F • 3d = 3F • d olur.
x
3. F¶ kuvveti bileşenlerine ayrılmadan O noktasından bu kuvve-
3
ı
te bir dik çizilirse bu uzaklık d = 2d olur.
2
Kuvvetin bileşenlerini F büyüklüğü kabul ettiğimiz için
K d ı
d F¶’nin büyüklüğü de §2F olur.
ı
d O d = d F¶ kuvvetinin O noktasına göre tork büyüklüğü de,
3
τ= 2F ⋅ 2d = 3F d⋅ olacaktır.
2
KRİTİK BİLGİ
Bir kuvvetin tork etkisi hesaplanırken kuvvet, doğrultusu
üzerinde istenildiği kadar ötelenerek istenilen noktaya
göre tork büyüklüğü hesaplanabilir.
Bir kuvvetin etki ettiği cisim üzerindeki tork etkisinin artırılması kuvvetin dönme noktasına olan dik uzaklığının artırılması
ile sağlanır.
menteşe
Kapı menteşe
kolu
(a) (b) (c) (d)
Kapıların açma ko- Otobüslerin direk- Bir vidanın sıkıştı- El arabasının kolları-
lunun dönme ekse- siyonlarının büyük rılması için anah- nın uzun tutulması
ninden en uzak nok- yapılması tar kullanılması
taya yerleştirilmesi
82 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT