Page 16 - Konu Özetleri TYT Fizik

MADDE VE ÖZKÜTLE

DİKKAT

Ağırlık kütle ile doğru orantılı olsa da kütle ve ağırlık aynı kavramlar değildir. Ağırlık kütle ile yer çekimi ivmesinin çarpıl-
ması ile bulunur. Vektörel bir büyüklüktür ve birimi Newton’dır.
G¶ = m • g¶

HACİM
Bir maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir. Hacim skaler büyüklük olup ‘‘V’’ sembolü ile gösterilir. SI birim sistemin-
3
de hacim birimi metreküp (m )'tür. Günlük hayatımızda hacim birimi olarak litre (L) de kullanılmaktadır.
• Katıların belirli hacimleri vardır. Katıların hacmi cisim düzgün geometrik yapıda ise hacim formülleriyle, şekli düzgün
değilse içinde çözünmediği bir sıvı içerisine atılarak ölçekli kaplar yardımıyla ölçülebilir.
• Sıvıların belirli hacimleri olup konuldukları kabın şeklini ve hacmini alırlar. Sıvıların hacimleri ölçekli kaplarla ölçülür.
• Gazların belirli hacimleri yoktur. Gazlar konuldukları kabı doldurduklarından, hacimleri kabın hacmi kadardır.

3
Hacim Birimleri Metreküp (m ) Eşdeğeri Hacim Birimleri Litre Eşdeğeri
3
metreküp (m ) 1 m 3 Litre (L) 1 L
3
1 dm = 1 L
-3
-1
3
desimetreküp (dm ) 10 m 3 desilitre (dL) 10 L
3
1 cm = 1 mL
-6
-2
3
santimetreküp (cm ) 10 m 3 santilitre (cL) 10 L
3
-9
-3
milimetreküp (mm ) 10 m 3 mililitre (mL) 10 L
Hacim birimleri ve çevrim tablosu
1- Düzgün Geometrik Şekle Sahip Cisimlerin Hacimlerinin Hesaplanması
Katı cisimlerin hacimleri sahip olduğu şekle göre farklı şekillerde ölçülmektedir.
Şekli küp, prizma, silindir ve küre gibi olan belirli geometrik şekle sahip cisimlerin hacimleri tabloda verilen matematiksel
modellerle hesaplanır.
Cisim Küp Dikdörtgenler Prizması Küre Silindir

a c r h
Şekil
a a b

a a r

Matematiksel V = a 3 V = a · b · c V = · π · r 3 V = π· r · h
2
modeli

2- Şekli Düzgün Olmayan Katıların Hacimlerin Ölçülmesi
Bir cismin hacim formülleri yardımıyla hacmi bulunamıyorsa bir miktar sıvı ve ölçekli kap
V toplam yardımıyla cismin hacmi ölçülebilir. Cisim sıvı içine bırakıldığında kendi hacmine eşit hacim-
de sıvının yerini değiştirir. Sıvı seviyesindeki artış cismin hacmine eşittir.
V cisim
V su Şekilde içinde belirli bir miktarda sıvı bulunan ölçekli kabın içerisine bırakılan katı cismin hacmi;
V = V - V
cisim toplam su
bağıntısı ile hesaplanır.

16 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT