Page 73 - Konu Özetleri TYT Fizik

ENERJİ YAYILMA YOLLARI VE ENERJİ İLETİM HIZI

Metal bir çubuk bir ucundan ısıtıldığında, ısı enerjisi o uçtaki ta-
necikleri titreştirir. Ancak, bu ısı enerjisi hemen çubuğun diğer
ucuna ulaşmaz. Isı, çubuğun boyunca tanecikler arasında taşı-
narak iletilir. Bu taşıma süreci zaman alır. Dolayısıyla, ısı verilen
çubuğun diğer ucunun sıcaklığı anında artmaz; zamanla ısı, çu-
buğun diğer ucuna doğru yayılarak sıcaklığını artırır.

Metal çubuğun ısıtılması

Isı, madde içindeki atomların çarpışmalarıyla taşınır. Bu çarpış-
malar sırasında, enerji sıcak bölgedeki atomlardan soğuk bölge-
deki atomlara aktarılır. Sonuç olarak, ısı madde içinde iletken-
lik yoluyla yayılır ve sıcaklık dengelenir. Isının iletkenlik yoluyla
ISI yayılması, madde içindeki atomlar veya moleküller arasındaki
düzenli yapıya ve etkileşimlere bağlı olarak gerçekleşir. Isının,
madde içindeki komşu atomlar veya moleküller arasındaki et-
kileşimler sonucunda bir atomdan diğerine aktarılması, "iletim
yoluyla yayılma" olarak adlandırılır.
Isı verilen metalin moleküllerinin titreşim hareketi

DİKKAT

Isı iletkenliği, yalnızca katılar için ayırt edici bir özelliktir.

ISININ KONVEKSİYON YOLU İLE TRANSFERİ

İletim ile ısı transferi
Soğuk olan suyun özkütlesi
büyük olduğundan aşağı
iner.
Konveksiyon ile ısı transferi
Sıcaklığı artan suyun
özkütlesi azalır yukarı
yükselir.

Tencerede su ısıtıldığında, ilk önce alt kısımdaki su ısınır. Isınan su, özkütlesi azaldığı için yukarı doğru yükselir. Aynı
anda, tenceredeki daha soğuk ve özkütlesi büyük olan su, ısıtılmak üzere tencerenin dibindeki daha sıcak suyun yerini
alır. Bu süreçte, suyun alt kısmı sürekli olarak ısınmış ve yükselmiş su ile yer değiştirir. Konveksiyon, sıcak akışkanın
yükselmesi ve soğuk akışkanın alçalmasıyla oluşan bir ısı transferi sürecidir.

Isıtıcı kullanarak odanın sıcaklığını artırmak, havadaki konveksiyon akımıyla gerçekleşir.
Isıtıcı, çalıştığında etrafındaki havanın sıcaklığını artırır ve yoğunluğunu azaltır. Böylece,
sıcak hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru iner, bu da sürekli bir hava dolaşımı oluş-
turur. Sonuç olarak, odanın içindeki hava sürekli olarak dolaşır ve ısıtıcı tarafından yayılan
sıcaklık odayı doldurur. Bu süreç, odanın konforlu bir şekilde ısınmasını sağlar.

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 73