Page 89 - Konu Özetleri TYT Fizik

ELEKTRİK YÜKLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE ELEKTRİKLE YÜKLENME ÇEŞİTLERİ

KRİTİK BİLGİ

Sürtünme yoluyla elektriklenme sürecinde, nötr olan ci-
simler her zaman aynı miktarda karşıt cins yükle yüklenir.
Cisimlerin farklı boyutları bu durumu değiştirmez.

2. Dokunma ile Elektriklenme:
Yüklü iki iletken cismin veya nötr bir iletken cismin yüklü bir cisme dokunması durumunda, elektron transferi ve yük koru-
numu kanunu devreye girer. Dokunmadan önceki toplam net yük, dokunma sonrasında paylaşılır. Bu paylaşım elektronlar
aracılığıyla gerçekleşir.
Cisimler birbirine dokundurulduğunda, eğer cisimler özdeş ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar.
K L K L

q K r r q L q K ı r r q L ı
q
L
toplam = q ' + q '
K

q q
q = toplam q = toplam
ı
ı
K 2 L 2
Yalıtkan ayak Yalıtkan ayak
Dokunma ile elektriklenme sürecinde, cisimler başlangıçtaki net yük miktarını kapasiteleri ile doğru orantılı olarak payla-
şırlar. Eğer iletken cisimlerin şekli küresel ise, net yük miktarı yarıçapları ile doğru orantılı olarak paylaşılır. Bu durumda,
öncelikle her bir kürenin yükleri toplanır ve net yük bulunur. Daha sonra kürelerin yarıçaplarının toplamlarına bölünür.
Bulunan değer, her bir kürenin yarıçap başına düşen yük miktarını verir. Bu yük miktarı, kürenin yarıçapına orantılı olarak
dağıtılır.
K L K L
q K r K r L q L q ' r K r L q ' q toplam = q + q + q +…
1
2
3
L
K
r = r + r
toplam K L
q q
q = toplam r⋅ q = toplam r⋅
ı
ı
K r K L r L
toplam toplam
Yalıtkan ayak Yalıtkan ayak
KRİTİK BİLGİ
Dokunma ile elektriklenmede, yük alışverişi bittikten son-
ra cisimler aynı işaret yüküyle yüklenir veya nötr hale ge-
lirler.

Yani, yük transferi daima elektronlar ile sağlanır. Cisimlerin yük işareti, elektron fazlalığı veya eksikliği nedeniyle meydana
gelir.
Eğer cisimlerin dokunmadan önceki yüklerinin toplamı yani net yükleri "0" ise, dokunmadan sonra mutlaka nötr olurlar.

Eğer birden fazla küre birbirine dokunursa, kürelerin son yüklerini bulmak için öncelikle kürelerin toplam yükleri hesaplanır
ve ardından kürelerin yarıçaplarının toplamına bölünür. Bu şekilde her bir kürenin yarıçap başına düşen yük miktarı bulu-
nur. Daha sonra, bu değer her bir kürenin yarıçapı ile çarpılarak kürelerin son yükleri bulunur.

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 89