Page 21 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 8

1. ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.4: Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Hangi Sanat Akımının Etkisindeyim? 25 dk.

Amacı Edebî metinden hareketle sanatçıların etkilendiği akımların özelliklerini yansıttığını ifade edebilmek. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

I. Metin
Realizm
(…)
Realizm (gerçekçilik), XIX. yüzyılın ortalarında ve ikinci yarısında önce Fransa’da, sonra İngiltere ve
Amerika’da romantizme bir tepki olarak ortaya çıkmış bir edebiyat akımıdır. Bu akım, hayatı veya top-
lumun gerçeklerini “göründüğü veya olduğu gibi” anlatma eğilimini ifade eder. Realizmde herhangi
bir süsleme veya değiştirme yapmadan, romantiklerdeki gibi gayritabii ve akıl dışı bir hâle getirmeden
güncel gerçekliklerin olduğu gibi verilmesi önemlidir. Realizm, farklı bir edebî yöntem, farklı bir felsefi
ve siyasi bakış açısı, açıkçası pozitivist ve materyalist bir yaklaşımdır. Başka bir deyişle realizmde güncel
olan gerçeklikler, yazarın herhangi bir müdahalesi olmaksızın objektif bir şekilde verilmek istenir ve
bunun için bazı anlatım tekniklerinden yararlanılır. Realist hikâye ve romanlarda olağanüstü kişiler de-
ğil, sıradan orta sınıf insanlar veya tipik kişiler anlatılmak istenir. Yaşanılan ortamın, alınan terbiyenin
ve fiziki yapının kişiler üzerindeki tesirleri üzerinde önemle durulur. Realist yazarlar eserlerinin etkili
olabilmesi için anlattıklarının gerçekmiş gibi görünmesine, diğer bir ifadeyle inandırıcılığa ve gerçeklik
izlenimine önem verirler. Bunun için de -sanatkârane olsa bile- anlaşılması zor, kapalı veya müphem
üsluptan uzak dururlar.
(…)
Ömer Faruk Huyugüzel, Ömer Seyfettin Realist mi Romantik mi?

II. Metin
Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat
(Özet)
Talât, günün birinde, Hacı Baba’nın dükkânında alışveriş yaparken cumbada Fitnat’ı görüp ona âşık
olur. Fitnat, Hacı Baba’nın üvey kızıdır ve annesi hayatta değildir. Fitnat ahlaklı, terbiyeli bir kızdır.
Bir gün cumbada otururken gözleri sokağa kayar ve Talât’ı görür; o da Talât’ı merak edip düşünmeye
başlar. Hacı Baba, kızını asla sokağa çıkarmaz. Bu durum Talât ile Fitnat’ın tanışıp görüşmelerine engel
olur. Talât kıza ulaşmanın bir çaresini arar, bir gün kızın evinden Fitnat’a nakış gösteren Şerife Kadın’ın
çıktığını görüp onu takip eder. Bunun üzerine Talât, genç kız kılığına girerek Fitnat’a yaklaşabileceğini
düşünür. Kendisine kadın kıyafetleri alır ve Şerife Kadın’dan ders almaya başlar. Fitnat’ın hiç sokağa
çıkamadığına üzülen Şerife Kadın, Ragıbe adındaki bu güzel kızı, Fitnat’la tanıştırır. Böylece, Ragıbe ile
Fitnat, göz göze, diz dize, sohbet etmeye başlarlar.
Varlıklı bir adam olan Ali Bey, on beş, on altı sene evvel, Fitnat’ın annesi Zekiye Hanım’la evlenmiş;
daha sonra ara bozucu kişilerin etkisiyle eşini haksız yere boşamıştır. Sonradan pişman olup karısıyla
barışmak istediyse de Zekiye Hanım’ın annesi Ali Bey’i kovmuştur. Anne bu olayı kızından saklar, Ze-
kiye de bir süre sonra Hacı Mustafa yani Hacı Baba’yla evlenir. Ancak Zekiye, ana evine sığındığında
Ali Bey’den hamiledir. Hacı Mustafa’yla evlendiğinde kızı Fitnat bir yaşındadır. Fitnat’ı Hacı Baba bü-
yütmüştür onlar da Ali Bey’den habersizdir. Zekiye, evlendikten sonra çok sevdiği Ali Bey’in hatasını
anlayıp tekrar kendisiyle evlenmek istediğini ama annesinin buna engel olduğunu öğrenir; buna çok
üzülür ve kederinden hastalanıp bir süre sonra ölür. Bu olayların nasıl geliştiğini, Fitnat’a annesinden
yadigâr kalan bir muskanın içindeki mektuptan öğreniriz. Ali Bey ise bir kızı olduğundan habersizdir
ve yıllar sonra yolu kızıyla kesişir ama onun öz kızı olduğunu bilmeden. Hikâyenin gelişiminde hep
aracı rolü oynayan Şerife Kadın, Ali Bey’i Fitnat’la evlendirmek ister. Hizmetçilerinden birinin nakış
hocası olduğu için Ali Bey’i yakından tanıyan Şerife Kadın, onu yalnızlıktan kurtarmak, Fitnat’a iyi bir
eş bulmak için devreye girer. Fitnat’ın babası bu iyi kısmeti tepmek istemez ancak Fitnat da Talât’ı sev-
diği için Ali Bey’le evlenmek istemez. Bunu ağlayarak kız arkadaşı sandığı Talât’a yani Ragıbe’ye anlatır.
Talât da kimliğini açıklar. Sonunda kızı hile ile Ali Bey’le nikâhlarlar. Ancak Fitnat, canına kıymıştır.

19