Page 23 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
DÜNYA'NIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ 33

Ç KAYAÇLAR

Yer kabuğunun ana unsurunu oluşturan kayaçlar; sanayi, madencilik, inşaat vb. birçok alanda kullanılmak-
tadır. Kayaç (taş), bir ya da birden fazla mineralin birleşmesinden oluşan katı ve doğal bir maddedir. Kuvarsit ve
mermer tek bir mineralden, granit ve bazalt gibi kayaçlar ise birden fazla mineralden oluşmaktadır. Kayaçları
inceleyen bilim dalına petrografi denir.

İnsanlar, ilk çağlardan beri kayaçları özelliklerine göre çeşit-
li alanlarda kullanmışlardır. Kap kacak gibi mutfak gereçleri, av
ve savaş aleti (Görsel 1.19) ile süs eşyası (Görsel 1.20), kale, sur
ve mesken yapımının yanı sıra sanayide ham madde ihtiyacının
karşılanması ve enerji elde edilmesi gibi daha birçok alanda ka-
yaçların kullanımına rastlanmaktadır (Görsel 1.21).

Görsel 1.19: Savaş aleti olarak kullanılan obsidyen (mızrak ucu)

Görsel 1.20: Kayaçların süs eşyası olarak kullanımı Görsel 1.21: Tac Mahal'in yapımında önemli bir kayaç türü
olan mermer kullanılmıştır.

Farklı tür ve özelliklere sahip olan kayaçlar; oluşum şartlarına, fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre üç ana
gruba ayrılır (Şema 1.2).

KAYAÇ TÜRLERİ

Magmatik (Katılaşım) Tortul (Sedimenter) Başkalaşım (Metamorfik)
Kayaçlar Kayaçlar Kayaçları

• Yüzey Kayaçları • Fiziksel (Kırıntılı) Tortul
• Derinlik Kayaçları Kayaçlar
• Kimyasal Tortul Kayaçlar
• Organik Tortul Kayaçlar

Şema 1.2: Kayaç türleri

33