Page 53 - Coğrafya 10 | 2.Ünite

10. Sınıf
EKONOMİK FAALİYETLER

Hazırlık Soruları
1. Ailenizde veya yakın çevrenizde yaşayanlar, hangi meslek gruplarında faaliyet göstermektedir?
2. İlk defa duyduğunuz veya aşina olmadığınız meslek grupları hangileridir? Düşüncelerinizi sınıfta pay-
laşınız.

A EKONOMİK FAALİYETLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

İnsanlar; yaşamlarını devam ettirebilmek, ihtiyaçlarını karşılayabilmek veya daha iyi yaşam şartlarına sa-
hip olabilmek için çeşitli mesleki faaliyetlerde bulunur. Bu faaliyetlere genel olarak ekonomik faaliyetler
denir. Tarihî süreçte geçimlerini avcılık ve toplayıcılık, sonrasında da tarımla sürdüren insanların faaliyet
alanları zaman içerisinde çeşitlenmiştir. Özellikle 19. yüzyıldan itibaren yeni sektörler ve buna bağlı olarak da
yeni meslekler ortaya çıkmıştır. Günümüzde bu değişim hızlı bir şekilde devam etmektedir. Ekonomik faali-
yetler; özelliklerine göre birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül ve beşincil faaliyetler şeklinde beş gruba ayrılır.

Birincil ekonomik faaliyetler, temel maddelerin
doğrudan veya dolaylı olarak doğal çevreden temin
edilmesine dayanır. Avcılık, toplayıcılık, balıkçılık,
ormancılık, madencilik, tarım ve hayvancılık bu tür
faaliyetlere örnek verilebilir (Görsel 2.41). Bu yolla
elde edilen ürünler, doğrudan tüketilebileceği gibi
sanayi faaliyetlerinde ham madde olarak da kullanı-
labilir. Ülkelerin gelişmişlik seviyelerinin artması ve
teknolojik imkânlardan daha fazla yararlanmasıy-
la bu faaliyette çalışanların oranı diğer faaliyetlere
göre giderek azalmaktadır.

Görsel 2.41: Birincil ekonomik faaliyetlerden tarım

İkincil ekonomik faaliyetler, birincil ekonomik
faaliyetlerden elde edilen ham maddeler veya yarı iş-
lenmiş maddeler kullanılarak yeni ürünler elde edil-
mesine dayanır. Sanayi ve inşaat faaliyetleriyle enerji
üretimi ikincil ekonomik faaliyetlere örnek verilebilir
(Görsel 2.42). Tarih öncesi çağlarda (Kalkolitik Çağ)
çanak çömlek ve av malzemeleri gibi ürünlerin üre-
tilmesiyle başlayan bu faaliyet türü, günümüzde ar-
tan ürün miktarı ve ürün çeşitliliği bakımından ön
plana çıkmıştır. Ürünlerin elde edilmesinde insan ve
hayvan gücüne dayalı üretim, yerini daha çok maki-
neleşmeye bırakmıştır.
Görsel 2.42: İkincil ekonomik faaliyetlerden sanayi

Üçüncül ekonomik faaliyetlerde doğrudan bir
üretim görülmemekle birlikte insanlara ve diğer eko-
nomik faa liyetlere ürün ve hizmet sağlanması esas-
tır. Geçmişten günümüze en fazla gelişme gösteren
bu faaliyet türüne eğitim, sağlık (Görsel 2.43), ulaşım,
turizm, ticaret, bankacılık, pazarlama, güvenlik, si-
gortacılık, hukuk, belediye ve büro hizmetleri örnek
verilebilir. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleri arttıkça bu
faaliyette çalışanların oranı da diğer faaliyetlere göre
artmaktadır.

Görsel 2.43: Üçüncül ekonomik faaliyetlerden sağlık hizmetleri

209