Page 4 - Coğrafya 9 | 3.Ünite

3. ÜNİTE || KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER

A) BÖLGE VE BÖLGE TÜRLERİ

Konuya Başlarken
Yeryüzü, üzerindeki doğal ve beşerî ortamı oluşturan unsurlar ile bu ortamlarda meydana gelen
olayların çokluğu ve çeşitliliği bakımından çok büyük bir mekândır. Bu nedenle yeryüzünün tama-
mını bir bütün olarak algılamak ve tanıtmak oldukça zordur. Yeryüzünü küresel, kıtasal veya ülkesel
ölçekte parçalara ayırmak; yeryüzünün algılanmasını ve tanıtılmasını kolaylaştırmaktadır.
1. Bölge kavramı size neyi çağrıştırıyor?
2. Yeryüzünün bölgelere ayrılmasına niçin ihtiyaç duyulmuş olabilir?

Yeryüzünün doğal veya beşerî unsurlar bakımından kendi içinde
benzerlik gösteren parçalarına bölge adı verilmektedir. Yeryüzünde
farklı ölçütler ve amaçlarla çok çeşitli bölge türleri oluşturulabilmek-
tedir. Bölge türleri genel olarak şekilsel bölgeler ve işlevsel bölgeler
olmak üzere iki gruba ayrılır (Şema 3.1).
Sahip oldukları doğal ve beşerî özellikleriyle dünyanın diğer alanların-
dan ayrılan bölgelere şekilsel bölge denir. Örneğin iklim, bitki, toprak
gibi doğal unsurların dağılışı esas alınarak oluşturulmuş doğal bölgeler
ile nüfus, yerleşme, kültür, tarım ve madencilik gibi beşerî unsur ve faali-
yetlerin dağılışı esas alınarak oluşturulmuş bölgeler şekilsel bölgelerdir.
Mekânsal yapıyı ve mekân üzerindeki ekonomik ve kültürel işleyişi
daha iyi organize edebilmek amacıyla oluşturulan bölgelere işlevsel
bölge adı verilir. Bu tür bölgeler arasında çeşitli aktivitelerin işleyişini
kontrol eden ve düzenleyen bir merkez vardır. Bu merkezden uzaklaş-
tıkça işlevsel bölgenin etki alanı azalır. Örneğin meteoroloji hava tahmin
bölgeleri, kara yolları hizmet bölgeleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yet-
ki Alanı Bölgesi, Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölgesi, Türkiye İstatistik
Kurumu (TÜİK) Doğu Marmara İstatistik Bölgesi; işlevsel bölgelerdir.

BÖLGE TÜRLERİ

Şekilsel Bölgeler İşlevsel Bölgeler

Hizmet bölgeleri
Doğal Şekilsel Bölgeler Beşerî Şekilsel Bölgeler
Kalkınma projesi
Yer şekillerine göre Ham madde üretim bölgeleri
bölgeler bölgeleri
Yönetim bölgeleri
İklim bölgeleri Sanayi bölgeleri
İstatistik bölgeleri
Hidrografik bölgeler Nüfus bölgeleri

Toprak bölgeleri Yerleşme bölgeleri

Bitki bölgeleri Kültür bölgeleri

Doğal afet bölgeleri Siyasi, askerî ve
ekonomik iş birliği
Şema 3.1: Bölge türleri bölgeleri

176
ı ı| |ı ı