Page 20 - Fizik 10 | 4. Ünite

4. ÜNİTE: OPTİK

4.4.1. Düzlem Aynada Görüntü Oluşumu

Günlük hayatta en çok kullanılan opt�k aletler�nden b�r� de aynalardır.
Üzer�ne düşen ışığı %100’e yakın b�r oranla yansıtan opt�k aletlere
ayna den�r. Yansıtıcı yüzey� düzlem olan aynalara �se düzlem ayna
den�r. Düzlem aynalarda, görüntü boyu �le c�sm�n boyu aynı büyüklükte
olduğundan bu aynalar evlerde ve mağazalarda sıkça kullanılır. Ayrıca
ısı ve ışık yalıtımı sağlamak �ç�n b�naların dış cepheler�nde (Görsel 4.7),
projeks�yon, per�skop, tepegöz g�b� teknoloj�k araçların yapısında da
düzlem aynalardan yararlanılır.

C�s�mden gelen ışınlar aynada yansıdıktan sonra yansıyan ışınların ya
Görsel 4.7: Dış cephes� ayna olan
b�nalar da uzantılarının kes�şmes� sonucunda görüntü oluşur. Yansıyan ışınla-
rın kend�ler�n�n kes�şmes� sonucu oluşan görüntüye gerçek görüntü,
Düzlem ayna uzantılarının kes�şmes� sonucu oluşan görüntüye de sanal (zah�r�)
görüntü den�r. Düzlem aynanın önüne bırakılan bütün c�s�mler�n
N α görüntüsü sanal olarak oluşur.
α
K K ′
Bütün opt�k olaylarda noktasal b�r c�sm�n görüntüsünün oluşab�lmes�
θ �ç�n c�s�mden aynaya en az �k� ışın gelmes� gerek�r. K noktasal c�s-
N θ m�nden gelen ışınların düzlem aynadan yansıyanları açılarak �lerled�ğ�
′
�ç�n kes�şemezken uzantıları K noktasında kes�ş�r. Böylece sanal b�r
Şek�l 4.18: Düzlem aynada
b�r noktanın görüntüsü görüntü elde ed�lm�ş olur (Şek�l 4.18). C�s�m noktasal değ�lse c�sm�n
her noktasından çıkan ışınların yansıyanlarının uzantılarının kes�şmes�
Düzlem ayna sonucunda c�sm�n sanal görüntüsü oluşur.
N α α
′
′
A A' A-B c�sm�n�n aynaya uzaklığı �le A - B görüntüsünün aynaya uzaklığı
eş�tt�r (x = x') (Şek�l 4.19). C�sm�n boyu �le görüntünün boyu b�rb�r�ne
h h'
eş�tt�r (h = h'). C�s�m �le görüntüsü aynaya göre s�metr�kt�r.
x x'
B θ B' Ambulans ve �tfa�ye g�b� geç�ş öncel�ğ� bulunan araçların ön tarafındak�
θ yazıların ters yazılmasının neden� öndek� araçların d�k�z aynalarından
s�metr�k olarak okunduğunda düz hâle gelmes�d�r (Şek�l 4.20).
Şek�l 4.19: Düzlem aynada
b�r c�sm�n görüntüsü Düzlem aynada görüntü özell�kler� kısaca aşağıda ver�lm�şt�r:

İTFAİYE İTFAİYE • Görüntü sanaldır.

ATA ATA • Görüntünün boyu c�sm�n boyuna eş�tt�r.
• Görüntünün aynaya uzaklığı �le c�sm�n aynaya uzaklığı eş�tt�r.

Şek�l 4.20: Düzlem aynada kel�me • C�s�m ve görüntüsü aynaya göre s�metr�kt�r.
ve rakamların s�metr�k görüntüsü

Sıra Sizde - 11
X c�sm�n�n düzlem aynada oluşan görüntüsünü ç�z�n�z.
İTFAİYE Çözüm
Çözüm
X

Düzlem ayna

202 10. SINIF FİZİK