Page 23 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri
P. 23
11 FİZİK 12
2. ÜNİTE : BASİT HARMONİK HAREKET > 2.1. Basit Harmonik Hareket
Kavram : Uzanım, Genlik, Denge Noktası
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi
Çalışmanın Adı KONUMA GÖRE DEĞİŞEN KAVRAMLAR 20 dk.
Çalışmanın Amacı Uzanım, genlik ve denge noktası kavramlarını açıklayabilme.
Yönerge: Aşağıdaki metinden faydalanarak soruları cevaplayınız.
KONUMA GÖRE DEĞİŞEN KAVRAMLAR
Basit harmonik hareket, bir cismin belirli iki nokta arasında yaptığı salınım veya titreşim hareketidir. Bu
hareket, günlük hayatta karşımıza birçok yerde çıkmaktadır. Salıncakta sallanan bir çocuğun yaptığı hare
ket, bağlama çalarken telin yaptığı hareket, ritim tutmak için kullanılan metronomun yaptığı hareket basit
harmonik harekete örnektir.
Basit harmonik hareketi incelemek için bir basit sarkaç tasarlayalım. Ağırlığı ihmal edilebilecek kadar az
olan bir ipin ucuna golf topunu bağlayıp bunu tavana asarsak bir basit sarkaç elde edebiliriz (Şekil 1). Bu
basit sarkacı sürtünmesiz bir ortamda A noktasına kadar çekip serbest bıraktığımızı düşünelim (Şekil 2).
İp
A D
Ç
Golf topu B
C
2x x 2x x
Şekil 1: Basit sarkaç Şekil 2: Basit sarkacın hareketi
Golf topu ilk önce belli bir hız kazanarak B noktasına, daha sonra en büyük hız değerine sahip oldu
ğu C noktasına gelecektir. C noktasını geçtiği andan itibaren hızı azalarak Ç noktasına gelecek, son
olarak da D noktasına gelip anlık (çok kısa bir süre) duracaktır. Burada A ve D noktaları genlik, B ve Ç
noktaları uzanım noktalarıdır. Genliğin değeri 3x, B noktasındaki uzanım x, Ç noktasındaki uzanım ise
2x’tir. Golf topu daha sonra geldiği yoldan geri dönerek sırasıyla Ç, C, B ve A noktalarına gelecektir.
Bu hareket, sürtünmesiz ortamda enerji kaybı olmayacağı için sonsuza kadar devam edecektir. Ancak
günlük yaşantımızda havanın cisimlere uyguladığı bir sürtünme kuvveti vardır ve bu sürtünme kuvveti
cismin enerjisinin azalmasına neden olur. Bundan dolayı golf topu sonsuza kadar A – D arasında hare
ket edemez. Golf topunun enerjisi bittiğinde C noktasında durarak dengede kalır. Golf topu C noktasının
dışındaki hangi noktadan serbest bırakılırsa bırakılsın enerjisi bittiğinde daima C noktasında durur. C
noktası golf topu için denge noktasıdır.
Sorular
1. Metinden hareketle denge noktası kavramını açıklayınız.
2. Metinden hareketle uzanım ve genlik kavramını nasıl açıklarsınız?
3. Denge noktası, uzanım ve genlik kavramları arasındaki ilişkiyi nasıl açıklarsınız?
20 20
Hazırlayan: Musa ÖZCAN
