Page 68 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

36
FİZİK 12

5. ÜNİTE : MODERN FİZİK > Ünite Sonu Çalışması
Kavram : Ünite Kavramları
Genel Beceriler : Esneklik ve Uyum Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı MODERN FİZİK 20 dk.
Çalışmanın Amacı “Modern Fizik” ünitesindeki kavramları açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki kutucuklarda “Modern Fizik” ünitesinde geçen sözcükler/kavramlar karışık
şekilde verilmiştir. Verilen sözcükleri/kavramları metinde boş bırakılan yerlere uygun şekilde
yazınız. Tamamladığınız metni sıra arkadaşınızla değerlendiriniz.

Özel görelilik Compton
Siyah cisim Işık hızı Tanecik-dalga teorisi olayı

Enerjisi Fotoelektron Tanecik Madde dalgası Dalga boyu

Hızı Fotoelektrik Siyah cisim Eşik enerjisi Foton
olay ışıması

Modern fizik, klasik fizik ile tanımlanmayan olayları açıklamak üzere ortaya atılmış teorilerin tümüdür. (1)
Bu teorilerden biri Einstein (Aynştayn) tarafından 1905 yılında ortaya konan ……………………………….
dir. Bu teori (varsayım olarak kabul edilen önerme) iki postulat üzerine kurulmuştur. Bu postulatlar­
dan biri “Fizik yasaları tüm eylemsiz gözlem çerçevelerinde aynı şekilde geçerlidir. (2) Diğeri ise
…………………………………., ışık kaynağının ve gözlemcinin hızından bağımsız olup sabit (yaklaşık
3.108 m/s) bir değerdedir.” şeklindedir.

Klasik mekaniğin yetersiz kaldığı konulardan birisi de ışıma konusudur. Bu konunun aydınlatılmasıyla
birlikte günümüzde modern fiziğin önemli çalışma alanlarından biri olan kuantum fiziğine girişin temel­
leri atılmıştır. (3) Buna göre üzerine düşen ışığın tamamını soğuran ve sıcaklığa bağlı olarak her dalga
boyunda ışıma yapan cisimlere …………………………………. denir. (4) Bu cisimler tarafından cismin
sıcaklığına bağlı olarak yapılan ışımaya da …………………………………. denir.
19. yüzyılın sonlarında kuantum fiziği üzerine yapılan çalışmalarda bazı metallerin üzerine düşürülen ışı-
ğın metalden elektron yayınlanmasına sebep olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmaların başında Hertz’in
(Hertz) yaptığı çalışma gelir. (5) Hertz yaptığı düzenekte bir metal yüzeye düşürülen ışığın o metalden
elektron kopardığını gözlemler ve bu olaya …………………………………., (6) fotonlar tarafından kopa-
rılan elektronlara ise …………………………………. denir. Bu olayın başarılı bir açıklaması 1905’te Eins-
tein tarafından yapılmıştır. (7) Einstein’ın modeline göre bir fotonun enerjisi metalin eşik enerjisinden
büyük ise fotonun enerjisinin …………………………………. kadarlık kısmı ile elektron koparılır, kalan
enerji koparılan elektrona kinetik enerji olarak aktarılır. Böylece foton soğurulmuş olur.
1919 yılında Einstein, fotonların doğrusal bir momentuma sahip olduğunu ileri sürmüştür. Compton
(Kamptın) ise fotonların hem enerji hem de momentum taşıdığı fikrini destekleyen bir deney yapar. Bir
karbon hedefe X­ışınlarını gönderir. Compton, elektrona çarpıp saçılan X­ışınlarının şiddetini ve dalga
boyunu ölçerek saçılmanın klasik dalga teorisi ile açıklanmayacağını gösteren önemli sonuçlara ulaşır.
Compton saçılması adı verilen bu deneyin sonuçlarından bazıları şunlardır: “Foton soğrulmaz. (8) Fotonun
çarpışmadan sonra …………………………………. değişmez. (9) Ancak …………………………………..
ve momentumu azalır. Toplam enerji korunur. (10) Deney, ışığın …………………………………. yapısını
ispatlar.
Bazı teoriler ışığın dalga bazıları ise tanecik özelliklerini ispatlamaktadır. Bu durumlar ışığın ikili do­
ğaya sahip olduğunu gösterir. (11) Louis de Broglie’a (Luis dö Brogli) göre elektronlar da ışık gibi ikili
…………………………………. yapısına sahiptir. (12) Hareket eden her elektrona bir dalga eşlik eder.
Parçacıklara eşlik eden dalgalara …………………………………. (de Broglie dalgası) denir.

65
Hazırlayan: Dr. Belgin SÖNMEZ