Page 66 - Proje Hazırlama (Tüm Kitap)

4. Materyal ve Yöntem
Denemelerde, Muğla Dalyan'dan toplanan kuyruklu kurbağalardan Mertensiella /us-
chani örnekleri kullanılmıştır. Araziden toplanan 50 adet örnek, okula getirilmiş ve kendi-
leri için hazırlanan ortama konulmuştur. Denemelerin yapıldığı odanın pencereleri siyah
kartonla kapatılmıştır. Çünkü bu hayvanlar, beslenme veya üreme amacıyla gece aktif
olan hayvanlardır. Yani yuvalarını görsel faktörlerin dışındaki diğer faktörlerle (yuvaya
bırakılan dışkı ve bunun kokusu) buldukları düşünülmektedir.
Hayvanların doğal ortamlarına en uygun laboratuvar koşulları sağlandıktan sonra
denemeye alınan örnekler, önce 200 mm uzunluğunda ve 50 mm çapında, yapay yuva
olarak kabul edilen ve içinde hayvanın kendi kokusunu bırakılabileceği, hayvanın yaşa-
dığı doğal ortamdan getirilen toprak bulunan plastik borulara konulmuştur. Hayvanlar,
yuva olarak kabul edilen plastik borularda 18 saat boyunca tutulmuş, bu sırada borunun
iki ucu kapatılmıştır. Daha sonra hayvanlar borulardan çıkarılarak denemeye alınmıştır.
Her deneme için bir hayvan, denemenin yapıldığı leğenin merkezine konmuş, karan-
lık olması için leğenin üstü bezle kapatılmıştır. Hayvanların pozisyonu (örneğin yapay
yuva içinde ya da dışında) deneme başladıktan sonra 2, 4 ve 6. saatlerde kontrol edil-
miştir. Her kontrolden sonra hayvan tekrar leğenin merkezine konmuştur. Her birey art
arda 5 gün testten geçirilmiş ve her deneme sonunda leğen ve yuvalar temizlenmiştir.
Hayvanlarda yuva bağımlılığının belirlenmesi ile ilgili iki değişik deneme yapılmıştır.
I. Deneme: 1. Şekilde görüldüğü gibi plastik leğenlerin içine yuva olarak kabul edi-
len ve hayvanın 18 saat tutulduğu boru, bir de boş ve kokusuz boru konmuş; hayvan,
leğenin merkezine bırakılmıştır. 2, 4 ve 6. saatlerde hayvanın pozisyonu incelenmiştir.
Buna göre kendi kokusunun bulunduğu boru içine (yapay yuva) giren hayvanlar için
(1), hiçbir koku olmayan boş bir boru içine giren hayvanlar için (2) ve her iki boru içine
girmeyen ve açıkta gözlenen hayvanlar için (O) rakamları ile değerlendirme yapılmıştır.
Bu denemeler 4 farklı erkek ile 10 gün (toplam 120 veri) ve 7 farklı dişi ile 10 gün (toplam
210 veri) tekrarlanmıştır.
II. Deneme: 1. Şekilde görüldüğü gibi plastik leğenlerin içine yuva olarak kabul edilen
ve hayvanın 18 saat içinde tutulduğu boru, hiçbir kokusu olmayan boş bir boru ve karşı
cinsten hayvana ait bir boru konmuş (Denemeye alınana karşı cinsten başka bir hayvan
da farklı bir boru içinde18 saat kapalı olarak tutulmuştur.); denemeye alınan hayvan,
leğenin merkezine bırakılmıştır. 2, 4 ve 6. saatlerde hayvanın pozisyonu incelenmiştir.
Buna göre kendi kokusunun bulunduğu boru içine (yapay yuva) giren hayvanlar için (1),
hiçbir koku olmayan boş bir boru içine giren hayvanlar için (2), karşı cinsten hayvana ait
boru içine girenler için (3) ve her iki boru içine girmeyen ve açıkta gözlenen hayvanlar
için (O) rakamı ile değerlendirme yapılmıştır. Bu denemeler 7 farklı erkek (toplam 105
veri) ve 7 farklı dişi (toplam 105 veri) ile 5 gün tekrarlanmıştır.

1. Şekil: Erkek ve dişi bireylerin yuva bağımlılığına ilişkin hazırlanan 1. ve 2. deney düzeneği

64 65