Page 127 - DESEN 11

“Eski Türkçede şebih adıyla bilinen daha sonra da tasvir olarak adlandırılan portre, Latince protraho
sözcüğünden türemiştir. Kelime, bir şeyin kopyasını yapmak anlamına gelmektedir.
Portre; bir kimsenin fiziksel, ruhsal, karakteristik özelliklerini sözel, görsel veya yazı olarak betimlemek,
bir bakıma kopya etmektir. Resim, heykel, fotoğraf, edebiyat gibi sanat türlerinde bir kimsenin yüzü ve
yüz ifadesi, kişiliği ve ruh hâli tasvir edilir. Portrede amaç, kişinin “o anki” ruh hâlini ve karakterini mimik-
leri ve duruşuyla yansıtmaktır.

Görsel 4.36: Etampes Kontu, 1520, Görsel 4.37: François-Emmanuel Pommyer,
Jean de la Barre (Jön dö Le Bağ), Conde Müzesi, Fransa (Fransua Emanuel Pomayer) Portresi, 1772
Charles Nicolas Cochin II, Metropolitan Müzesi, ABD
Portre sanatında amaç, sadece kişiliğin tasvir edilmesi değil, ona bakan insanların da kendi benliklerini
bulmasıdır. Portre çalışmaları ile izleyicinin iç dünyalarına hitap edebilmektir. Portredeki kişiyle kendi-
si arasında ortak bir bağ kuran izleyici, portresi yapılan kişiyle kendini sorgulayabilmelidir. İnsanların
yaşam biçimini ve geleneklerini gelecek kuşaklara aktaran portre, âdeta hayatın görgü tanığıdır. Bu
yüzden portre, yapıldığı dönemi yansıtması bakımından önem kazanmaktadır.
Portre çalışmasına başlamadan önce sanatçının önceden hazırlık (araştırma, gözlem vb.) yapması
önemlidir. Sanatçı, portresini yapacağı kişiyi yönlendirir böylelikle kendini çizime hazırlamış olur.
Yaşantımızda yüz yüze kurulan iletişim her zaman daha etkili olmuştur. Bir kişiyi temsil eden en önemli
özelliği, yüzüdür (Görsel 4.36). Karşı tarafın algısı ile değişen yüz ifadeleri, iletişim ve etkileşimin sonu-
cudur. Bu sebeple portreler, sanatçı-model-izleyici etkileşimiyle oluşan anlatımı görsel olarak ifade eder.

Portre türleri, çalışılan konuya ve amaca göre değişir. Sanatçı, amacı doğrultusunda modele bakacağı
açıyı belirler ve çizimini gerçekleştirir.

Portre; tam karşıdan, yarım yandan ya da yandan olabilir. Yandan çalışılan portreye profilden portre,
yarım yandan çalışılana truvakardan portre (Görsel 4.37), karşıdan çalışılanına ise fastan portre
denir.
Portreler üç türde çalışılır:

1. Büst portre
2. Yarım figür portre
3. Tam figür portre
124 125