Page 183 - DESEN 9

5. ÜNİTE DESENDE KOMPOZİSYON

5.1.3. Desen Çalışmalarında Kompozisyon Çeşitleri

Resim sanatında kompozisyon çeşitleri Rönesans’la birlikte başlar. Oran ve perspektif kullanımı sanat-
çıyı matematik ve geometriyle ilgilenmeye yöneltmiş, böylece resimdeki formlara geometrik düzen ve
simetri hâkim olmuştur. Kompozisyona figürle birlikte mekânın da dâhil edilmesi, kullanılan figürlerin
ışık, biçim, nesne ilişkileri açısından farklı düzenlenmesi ve konu çeşitliliğinin artırılmasıyla kompozis-
yon anlayışına yenilikler getirilmiştir. Teknolojik ve bilimsel gelişmelerin XIX. yüzyılda hızlanmasının da
etkisiyle, fotoğraf makinesinin günlük yaşamda kullanımı konunun çerçeve dışına taştığı farklı bir kom-
pozisyon anlayışının kullanıldığı görülür. XX. yüzyılda ortaya çıkan birçok sanat akım ve hareketleriyle
birlikte farklı biçimlerde kompozisyon anlayışları doğmuştur. Çağdaş sanatçılar, klasik kompozisyon
düşüncesinden sıyrılarak daha serbest ve özgür çalışmalara yönelmiştir. Ancak her ne kadar çeşitlilik söz
konusu olsa da resim sanatında hâlâ kapalı ve açık kompozisyon önemini korumaktadır.
Klasik (Kapalı) Kompozisyon

Konunun en önemli bölümünün resmin merkezine ya da merkezine yakın yerleştirilmesidir. Konu bu
merkez çevresinde gelişir, tablonun dışına taşmaz. Konuya tabi olan bütün ögeler, sıkı sıkıya resmin
çerçevesi içerisinde kompozisyon dâhilinde kilitlidir. Çerçevenin dışına herhangi bir şekilde çıkmaz.
Klasik kompozisyon özellikle Rönesans Dönemi’nde uygulanmıştır. Simetrinin getirdiği monotonluk sağ
ve soldaki figürlerin hareketi ile kırılır (Görsel 5.8).

Görsel 5.8: Turtalı Ziyafet, 1635, Willem Claesz Heda (Wilyım Klas Heda), Ulusual Galeri, ABD

181