Page 16 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 10

1. ÜNİTE

1. ÜNİTE SESLENDİRME - YORUMLAMADA TEMEL UNSURLAR I

1.1. Hız Terimleri

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

Johannes Brahms’ın (Yohannes Bırams) “Macar Dansı No:5” ile Ludwig van Beethoven’ın (Ludvig van Beytovın)
“5. Senfoni No: 67” eserlerini dinleyiniz. Dinlediğiniz bu iki eser arasında hız ve gürlük açısından ne gibi benzerlikler
ve farklılıklar olduğunu söyleyiniz.

1.1.1. Hız Terimlerinin Kullanımı

Geçmişten günümüze tüm besteciler eserlerini bestelerken yaşadıkları dönemin özelliklerine göre sevgi, aşk, doğa,
din, kahramanlık, vatanseverlik gibi birçok duyguyu tema edinmiştir. Esere hâkim olan duyguların ifade edilmesindeki
en önemli etkenlerden biri de eserin hızıdır. Hız, besteci tarafından belirlenen ve eserin hangi çabukluk veya ağırlıkta
seslendirileceğini gösteren terimdir.

Hız ile ilgili bilgilendirme terimi, eserin en başındaki ölçü rakamının tam hizasından başlayacak şekilde dizek üzerine
yazılır. Eser içinde herhangi bir hız değişikliği yoksa eserin hızı aynı şekilde devam eder. Eğer eserin herhangi bir bölümün-
de hız değişikliği varsa değişikliğin olacağı ölçünün önüne iki ince ölçü çizgisi ile birlikte yeni hız terimi yazılır (Görsel 1.1).

Görsel 1.1: Eser içinde hız değişikliği

BİLGİ NOTU

Metronom, sarkaç üzerinde bulunan ağırlık yardımıyla deği-
şik hızlara ayarlanabilen ve müzik eserinin temposunu belirle-
meye yarayan aygıttır. Amsterdamlı Winkler (Vinklır) tarafından
1812 yılında icat edilen bu aygıt, “metronom” adıyla ilk kez J. Ne-
pomuk Maelzel (Nipomuk Melzel) tarafından üretilmiştir (Görsel
1.2). Metronom rakamlarını ilk kullanan besteci Beethoven ol-
muştur. Beethoven’dan itibaren çoğu besteci eserlerinde metro-
nom sayılarını belirtmeye başlamıştır. Görsel 1.2: Mekanik metronom
Metronomun çalışması belirli bir sistematik içinde ilerler.
Üzerinde bulunan ağırlık parçasının kaydırılması ile hızı ayarla-
nan ve düzenli bir hızda hareket eden sarkaç, bir saat gibi tik
tak sesleriyle tempoyu belirler. Metronom üzerinde bulunan hız
göstergeleri ve rakamlar bir dakikadaki vuruş sayısını gösterir.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte sarkaçlı metronomların yanı
sıra dijital metronomlar, akıllı telefon ve bilgisayar uygulamaları
da sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır (Görsel 1.3).
Görsel 1.3: Dijital metronom

14 ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 10