Page 92 - GİTAR_10_KİTAP_2022.indb

6. TÜRK GİTAR MÜZİĞİ DAĞARCIĞI - II

Hazırlık 1. Sizce gitarla Türk müziği nasıl icra edilebilir?
Çalışması 2. Bilişim teknolojilerini kullanarak Türk müziği ve gitarı konu eden bir akade-
mik çalışmayı (tez, makale, bildiri) sınıfınıza getirip öğretmen ve arkadaşla-
rınızla paylaşınız.

6.1. TÜRK GİTAR MÜZİĞİ DAĞARCIĞI

Acaba gitar, hangi ulusa ait bir çalgıdır? Gitarın yapısal gelişimine bakıldığında,
gitarın belli bir noktadan sonra İspanya kültürüyle birlikte geliştiği görülmekte-
dir. Ancak 18. yüzyıla gelindiğinde gitarın yaygınlaşarak Avrupa’nın birçok kül-
türüne girdiği ve farklı uluslardan birçok besteci ve gitaristin yetiştiği görülebilir.
19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılda ise gitarın, Avrupa sınırlarını aşarak özellikle
Güney Amerika’dan uzak doğu ülkelerine kadar geniş bir coğrafyada etkin ola-
rak kullanıldığı gözlenebilir. Dünyada gitar müziği repertuvarının folklorik öğeler
taşıyan eserlerle zenginleşmesinin nedeni, gitarın girdiği kültürlerin sahip oldu-
ğu müzikal formlarına, ritmik, melodik ve armonik yapısına uygun, özgün gitar
müziği eserlerinin üretilmesidir. Bu anlamda Brezilyalı besteci Heitor Villa-Lo-
bos, Perulu besteci-gitarist Agustin Barrios, Meksikalı besteci Manuel Ponce,
Venezuelalı besteci-gitarist Antonio Lauro, Arjantinli besteci-gitarist Atahualpa
Yupanqui, Kübalı besteci-gitarist Leo Brouwer, Japon besteci-gitarist Yukihiro
Yocoh, Sırp besteci-gitarist Dusan Bogdanovic örnek olarak verilebilir. Bu ge-
lişmelere bakıldığında gitarın sadece bir ulusun sahip olabildiği bir çalgı değil,
dünya kültürleriyle iç içe geçmiş bir çalgı olduğu sonucuna varılabilir.

Anadolu ve Trakya bölgeleri, yüzyılların birikimiyle yoğrulmuş zengin bir müzik
kültürüne sahiptir. Gitarın ülkemize girmesiyle birlikte gitar müziğinin bu derin
kültürden etkilenmesi oldukça doğaldır. Gitarın Türkiye’de ilk olarak akademik
anlamda 1970’li yıllarda eğitimi verilmeye başlandığı düşünülürse, 50 yıllık za-
man dilimi içinde gitar ve Türk müziği konusunda gelinen nokta oldukça ümit
vericidir. Özellikle, Türk müziği kaynaklı gitar eserlerinin icra özelliklerinin nasıl
olması gerektiği, makam-dizi-perde sorunsalı, usul-tavır özellikleri, kullanılacak
armoni anlayışı, form ve çok seslilik analizleri, geleneksel sazlardan ilham alan
çalım teknikleri, melodik süslemeler ve tüm bunların eğitimi gibi problemleri
konu eden bilimsel çalışmaların yapılması Türk gitar müziğini müzikal ve teknik
açıdan geliştiren adımlar olarak düşünülmektedir. Türk müziği ve gitarı konu
alan akademik araştırmalar incelendiğinde ise solo gitar, solo gitar-orkestra ya
da iki gitar, üç gitar, dört gitar gibi oda müziği gruplarına yönelik transkripsi-
yon, beste ve düzenlemelere rastlanmaktadır. Bu akademik araştırmalar sonu-
cu ortaya çıkan Türk müziği kaynaklı düzenlemeler, transkripsiyonlar, orijinal
besteler, etüt ve alıştırmalar yıllar geçtikçe bir “Türk gitar müziği” ve “Türk gitar
eğitimi müziği” dağarını oluşturmuştur. Bu ünitede sınıf kazanım düzeyinize uy-
gun, farklı zorluk dercelerinde seçilmiş Türk gitar müziği dağarından örnekler
yer almaktadır.

Uygulama Sonraki sayfalarda verilen Türk müziği düzenlemelerinden iki tanesini ders öğ-
retmeniniz rehberliğinde seçiniz. Sağ ve sol el parmak belirteçlerine, pozisyon-
lara, müzikal ifadelere ve eserlerin hızına dikkat ederek seslendiriniz. Türk mü-
ziğinde melodik ve ritmik yapı oldukça önemlidir. Bu nedenle seslendireceğiniz
eserlerin ana ezgisinin duyulmasına ve aksak usüllere dikkat ediniz.

Türk Gitar Müziği Dağarcığı - II 90