Page 104 - ÇALGI EĞİTİMİ KAVAL | 11

TERİMLER SÖZLÜĞÜ

A M

ağırlama: Halk danslarının ağır tempodaki giriş bölümü. makam: Türk müziğinde kendine has perde ve aralıkla-
anonim: Bestecisi ya da yazarı belli olmayan, halka mal rı, belli bir yörüngesi (seyri), belli bir perdede karar
olmuş sözlü-yazılı eser. veren (biten) ve çeşitli ses kalıplarının birleşmesiyle
oluşan ses grubu, ses dizisi.
B
N
bar: Doğu Anadolu’da yaygın halk oyunu ve bu oyuna eş-
lik eden ezgi türü. nim sofyan: Türk müziğinde iki zamanlı basit bir usul.
D
P
d.c. al fine: En başa dön ve “fine” yazan yerde bitir.
dem ses: Kavalın ses alanı içerisinde yer alan en pest ses. perde: Ses derecesi, dizilerdeki ses aralıkları.
dizi: Temel sesten başlayıp ses atlamadan tekrar tiz temel pest: Kalın ses.
sese ulaşan dizilime verilen ad. potin: Ayak bileğini örtecek kadar uzun olan, bağcıklı
doğaçlama: Birdenbire, düşünmeden, içine doğduğu gibi. veya yan tarafı lastikli ayakkabı.
durak: Karar sesi. Geleneksel Türk müziğinde, eseri tona-
litenin esas sesinde sona erdiren karar notası. S
düyek: Türk müziğinde 8/8’lik, 5 vuruşlu küçük usul.
santur: Kanuna benzeyen, ucu keçeli çubuklarla çalınan
E bir tür telli çalgı.
semai: Türk müziğinde üç zamanlı usul.
etüt: Çalışma, alıştırma parçası, egzersiz. sengin semai: Türk müziğinde altı zamanlı usul.
evfer: Türk müziğinde dokuz zamanlı usul. seyir: Türk müziğinde bir makamın başlama ve bitiş ses-
leri arasındaki belirli perdeler üzerinde, kendine has
uzun veya kısa kalışlar yapmak yoluyla oluşan ezgi-
F sel hareket. Yörünge.
sirto: Türk müziğinde fasıl sonlarında çalınan, oynak,
fine: Son. canlı saz eseri türü.
sofyan: Türk müziğinde 4/4’lık, 4 zamanlı 3 vuruşlu kü-
G çük usul.

gezenneme: Türkü ya da oyun havasına geçmeden önce,
bir süre perdeler arasında serbestçe kulağa hoş gelen T
ses dizileri sıralanması.
güçlü: Bir dizide önem sırasına göre durak perdesinden teslim: Peşrev ve saz semailerinde her haneden sonra tek-
sonra gelen perde. Genellikle ikinci dörtlü veya beşli- rarlanan bölüm.
nin ilk perdesidir ve parçanın ortalarında geçici karar tiz: İnce ses.
perdesi olarak kullanılır. tril (tr): Ana ses ile komşu ses arasında çok hızlı gidip
güfte: Sözlü müzik eserleri için, bestelenmek üzere yazıl- gelerek uygulanan ve uzunca süren seslendirme. Tit-
mış şiir. retim.
Y
H
yeden: Karar sesinden önceki nota, yedinci derece sesi.
halay: Anadolunun orta ve doğu kesimlerinde rastlanan yeldirme: Halk danslarında hızlı tempoda bir bölüm.
sıralı ve dairesel formlu toplu oyun ve bu oyunlara yürük: Hızlıca.
eşlik eden ezgi.
hane: Saz eserlerinde bölüm.
Z
K
zeybek: Ege yöresine özgü bir müzik veya oyun türü.
karar sesi: Karar sesi. Geleneksel Türk müziğinde, eseri
tonalitenin esas sesinde sona erdiren karar notası.
koma: Makamsal müzikte bir tam ses aralığının dokuzda
biri. En küçük ses birimi.

Kavalda Makamlar ve Uygulamaları - III Kavalda Makamlar ve Uygulamaları - III 103