Page 117 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN| 11

4.2. Keman Müziğinde Sonat ve Konçerto Formu

4.2.1. Sonat Formu

Bir veya iki çalgı için yazılmış, birbirini takip eden çeşitli özelliklerde üç ya da dört bölümden
oluşan, anlatım gücü yüksek çalgısal eserlere sonat denir. Sonat formu, 18. yüzyılın ortalarından
itibaren yükselen, Klasik Dönem’in en önemli ürünlerindendir. Çalgı müziğinin diğer formlarını da
etkileyen sonat formu, senfoni ve orkestra için yazılmış bir sonat; konçerto, solo çalgı ve orkestra
için yazılmış bir sonat ve kuartet, yaylılar dörtlüsü için yazılmış bir sonattan oluşur. Klasik Dönem’de
hem tür hem biçim hem de eser adı olarak kullanılan sonat formu, yapısal olarak genellikle üç ya
da dört bölümden oluşur. Bölümlerin temposu, denge yaratacak ilkelere göre belirlenir. Genellikle
“hızlı-ağır-orta-hızlı” şeklindedir. Küçük ve kısa sonatlara “sonatin” adı verilir.

4.2.2. Konçerto Formu

Konçerto formu, konçerto solo çalgılar ve orkestra için sonat formunda yazılan yapıtlara denir.
Klasik Dönem’de konçertolarda genellikle bir solo çalgı kullanılmıştır. Konçerto formu, solo çalgı ile
orkestranın diyaloğu; soru-cevap, zıtlıklar, onaylamalar ve müzikal tutuşma şeklindedir. Solo çalgı
ve orkestranın bütünlüğünü ifade eder. Solo çalgı birden fazla olduğunda “ikili konçerto” veya “üçlü
konçerto” gibi adlar alır. Klasik Dönem’de konçerto J.Haydn’dan itibaren üç bölümden oluşan bir
yapıya bürünmüştür. Bu bölümler; sonat formunun birinci, ikinci ve dördüncü bölümlerini kapsar.
Üçüncü bölüm olan “triolu minuet” kaldırılmıştır.

4.2.3. Sonat ya da Sonatin Biçiminde Yazılmış Örnek Eser Çalma

Müzikal beceri ve davranışların kazanılması için farklı formlardaki eserleri tanımak büyük önem
taşır. Sonatine formundaki çalışmalara ek olarak sonat formundaki eserleri araştırarak orkestraları
(Görsel 4.4.) dinleyiniz ve seviyenize uygun eserleri repertuarınıza ekleyiniz.

Görsel 4.4: Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası

116 4. ÜNİTE