Page 120 - ÇALGI EĞİTİMİ | KONTRBAS 11

8.1.
8.1. Sonat

8.1.1. 1. ve 7. Konumları İçeren Sonat Bölümleri

a) Sonat Formunun Özellikleri

Sonat, bir ya da birden fazla çalgı için yazılan üç veya dört bölümlü müzik eseridir. Klasik Dö-
nem’ in en önemli çalgı biçimlerinden olan sonatın temelleri, Barok Dönem’e dek uzanır. Bu
dönemde insan sesi için bestelenen eserler, çalgı eşliği ile desteklenmiş; kaydedilen gelişmeler
sonucunda çalgı müziği, ayrı bir tür olarak önem kazanmıştır. Böylece sonatın yanı sıra canzo-
na (kanzona), toccata (tokata), senfoni ve konçerto gibi pek çok çalgısal müzik biçimi ortaya
çıkmıştır.

Barok Dönem sonatı; tek, iki, üç, dört veya beş bölümlü olabilmektedir. Bölümler genellikle
yavaş-hızlı-yavaş-hızlı tempoya sahiptir. Erken Klasik Dönem’de ise üç bölümlü sonatlara sıkça
rastlandığı gibi bölüm sayısı çoğunlukla dörde çıkmıştır. Klasik Dönem’de üç bölümlü sonat,
hızlı-yavaş-hızlı; dört bölümlü sonat, hızlı-yavaş-orta hızlı-hızlı tempodadır.

Sonat biçiminde her bölüm kendi içinde 1. Serim (exposition) 2. Gelişme (development) 3.
Yeniden serim (reexposition) şeklinde sıralanır. Sonat biçimini ilk kullanan Barok Dönem ’de
Domenico Scarlatti (Domeniko Sıkarlatti) olmuş; tek bölümlü, tek temalı sonatlar bestele-
miştir. Arcangelo Corelli (Arkancelo Korelli) ve onu takip eden Benedetto Marcello
(Beniditto Marçello), Giovannino (Covannino) gibi Barok Dönem bestecileri dört veya beş bö-
lümlü sonatlar bestelemeyi tercih etmişlerdir. Carl Pihilipp Emanuel Bach (Karl Filip Emanuel
Bah) iki temalı sonatlar bestelemiş; Joseph Haydn (Yozef Haydın), Wolfgang Amadeus Mozart
(Volfgang Amadius Motsart) ve Ludwig van Beethoven (Ludvig Fan Betofın) gibi besteciler ise
sonatı geliştirerek en son şeklini vermişlerdir.

ETKİNLİK

• Siz de bu ünitede çalacağınız sonat formundaki eserleri inceleyerek yukarıda verilen bilgiler
doğrultusunda bu eserlerin hangi döneme ait olduklarını belirleyiniz.

b) Sonat Formunda Eser Çalışması

Bu ünitede yer alan eserleri çalarken her zaman aşağıdaki basamaklarda tavsiye edilen yolu
takip etmeniz başarıyı sağlayacaktır.

a) Eserlerin nota ve ritmik deşifresini yapınız. Bu esnada gerekli parmak numaralarını belirle-
yiniz.
b) Eserde kullanılan değişik yay tekniklerini inceleyerek bu teknikleri doğru olarak uygulamaya
özen gösteriniz. Gerekli gördüğünüz takdirde geçmiş ünitelerde yer alan değişik yay teknik-
lerini içeren çalışmaları tekrar ediniz.
c) Eserlerde kullanılan hız terimlerinin hangi metronom hızına işaret ettiğini öğreniniz. Eseri
istenen temposunda çalmak için çalışmalarınızda metronom kullanınız. Hızı yüksek olan
parçalarda istenen tempoya gelene kadar metronomu yavaştan hızlıya doğru kademeli olarak
arttırarak çalışınız.
ç) Çalacağınız eserlerdeki değişik gürlük terimleri ile tekrar işaretlerinin anlamlarını bilmiyor-
sanız araştırınız. Çalarken bu işaretlere mutlaka dikkat ediniz.
d) Tüm teknik çalışmaları yeterince tekrar ettikten sonra eserlerde kullanılan dinamiklere
dikkat ederek enstrümanınızla iyi bir ton elde etmeye ve eserin müzikalitesini ortaya çıkar-
maya gayret ediniz.

120