Page 13 - ÇALGI EĞİTİMİ TAR | 11
P. 13
MUGAM İCRASI I
1. MUGAM İCRASI I
1. Azerbaycan müziği mugam geleneği hakkında bir araştırma yapınız. Araştırma
sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Hazırlık 2. Makam ve mugam kavramlarını araştı dıktan sonra bu kavramların benzer ve
Çalışmaları
farklı yönlerini belirleyerek bir tablo ile gösteriniz.
3. Azerbaycan rast mugamı ve Türk müziği rast makamı arasındaki benzerlik ve
farklılıkları araştırınız. Araştırma sonucunda ulaştığınız bilgilerden oluşan bir
sunum hazırlayınız.
1.1. Rast Mugamı
Azerbaycan geleneksel müziğinin önemli bir bölümünü mugam sanatı oluşturmaktadır. mugam
Azerbaycan müziğinin en önemli müzik formlarından biridir. Mugam kelime anlamı olarak makam, mevki
anlamındadır. Mugamlar, şube adı verilen bölümlerden oluşan ve şubeler arasında deramed, renk ve
tesniflerle belirli kurallar çerçevesinde icra edilen büyük hacimli eserlerdir. Mugamın bütün, tam şekli
destgah formudur. Mugam icrasında bölümlerin sırası belli bir kurala göre hareket eder. Azerbaycan
mugam sanatında mugama girişte ya da mugam şubeleri arasında çalınan ve mugamın bileşenleri
olarak kabul edilen eserler deramed, tesnif, renk ve diringi olarak adlandırılır. Bu eserler, icra edilen
mugamın adını alır. Bu eserlerin önemi, mugamın bölümleri arasında bağlantılar olu turmalarıdır.
Genellikle mugamların başında deramed olarak adlandırılan, mugamın dizi karakterini ve
şubelerini kendi içerisinde barındıran enstrümental eserler yer alır. Mugam destgah formunda önce
deramend icra edilir, sonra tar icracısı berdaşt yaparak mugamın mayesine giriş yapar. Mugamın
bölümleri arasında bazen o mugama özgü renkler ve tesnifler çalınıp söylenir. Tesnif, ölçülü bir ritme
sahip olan ve mugam şubeleri arasında hanende tarafından icra edilen mahnı karakterli bir türdür.
Sözleri çoğu zaman gazellerden alınan tesnifler bir n vi sözlü renk olarak kabul edilebilir.
Mugam şubeleri arasında çalınan enstrümantal ezgiler renk olarak adlandırılır. Renkler sözsüz
oyun havaları olarak kabul edilir. Genellikle mugamın her şubesinin sonunda renk verilir. Küçük hacimli
renkler ise diringi olarak adlandırılır.
Azerbaycan müziğinde yedi esas mugam vardır. Bunlar rast, şur, segâh, şüşter, çahargah, bayat-ı
şiraz ve hümayundur. Mugamları oluşturan ses dizileri beş tetrakordun (iki tam ve bir yarım sesten
oluşan dört sesli dizi) çeşitli şekillerde birleşmesinden meydana gelir.
Rast mugamı Azerbaycan’ın yedi esas mugamının birincisi olup bütün doğu ülkelerinin
musikilerinde mevcuttu . Mugamların anası olarak da nitelendirilen Rast mugamı adını ve ses dizisini
zamanımıza kadar koruyarak geçmişten günümüze değişmeden kalabilen tek mugamdır. Rast’ ın kelime
anlamı doğru, düzgün demekti . Sanatsal ve manevi açıdan bakıldığında rast mugamı dinleyicide
cesaret, mertlik ve neşe duygusu uyandırır.
12