Page 63 - TSM TEORİ VE UYGULAMASI (THM) 11

3.2.4. Özel Dörtlü ve Beşlilerin Seslendirilmesi

2. ETKİNLİK ÖNERİSİ

Verilen özel dörtlü ve beşlileri seslendiriniz.

Özel dörtlüler: Saba dörtlüsü Özel beşliler: Segâh beşlisi
Müstear dörtlüsü Nikriz beşlisi
Nişabur dörtlüsü Hüzzam beşlisi

3.3. TÜRK MÜZİĞİNDE MAKAM KAVRAMI VE
MAKAM TÜRLERİ

3.3.1. Makam Teriminin Kökeni

Makam kelimesi Arapça “kıyam” kelimesinden alınmıştır. Kıyam, Arapça'da mevki, duru-
lacak yer anlamını taşır. Türk müziğinde 14. yüzyıldan sonra kullanılmaya başlanmıştır. Türk
müziğinde dizinin işleniş biçiminin adıdır.

3.3.2. Müzik Terimi Olarak Makam

Dizi, makamın en önemli unsurudur. Ancak tek başına makamı ifade etmez. Daha önce
belirtildiği gibi durak, güçlü, yeden perdeleri ve dizinin seyir özellikleri makamın ana unsurla-
rındandır. Seyir, makam dizisindeki seslerde gezinmek anlamına gelir. Çıkıcı, inici ve inici-çıkıcı
seyir olmak üzere üç grupta incelenir.

Makam, müzik terimi olarak ise bir dizide durak ve güçlünün önemi belirtilmek ve diğer
kurallara da bağlı kalmak suretiyle nağmeler meydana getirmektir.

3.3.3. Türk Müziğindeki Makam Türleri

Basit Makamlar: Dörtlü ve beşlilerin (dörtlü+beşli ya da beşli+dörtlü) art arda gelmesiyle
oluşur.

Göçürülmüş (Şed) Makamlar: Basit makam dizilerinin olması gerektiği sesin dışında baş-
ka bir sese aktarılması (göçürülmesi) ile oluşur.

Bileşik (Mürekkep) Makamlar: Yapısındaki değişik dizi ve çeşni geçkilerinden oluşur. Ken-
dine özgü ayırt edici özellikleri vardır.

62

PB MAKAMLARIN OLUŞUMU VE
MAKAMLARI OLUŞTURAN UNSURLAR