Page 101 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA | 11

3.6. Nikriz Makamında Dizi, Etüt ve Eserler

3.6.1. Nikriz Makamı Dizisi

Türk mûsikisinin en eski makamlarındandır. Seydî’nin el-Matla‘ında nîrîzî, Abdülbâki Nâsır
Dede’nin Tedkik u Tahkik’inde nîrîz diye geçer. Rast perdesinde karar eden, inici-çıkıcı veya çıkıcı
seyir karakterinde olan birleşik makamlardan biri olup yiğitlik, kahramanlık gibi hamâsî duyguları
ifadeye çok elverişlidir. Nikriz makamının özellikleri Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Nikriz Makamının Özellikleri

Dizisi rast perdesindeki (yerinde) bir nikriz beşlisine nevada rast ve buselik
Dizisi
dörtlülerinin eklenmesinden meydana gelmiştir.

Durak (Karar) Sesi “Sol” (rast) sesidir.

Seyri İnici-çıkıcı veya çıkıcı olarak kullanılır.

Güçlü Sesi “Re” (neva) sesidir.

Donanımı “Si” için bakiye bemolü, “fa” ve “do” için bakiye diyezi

Yeden Sesi Bakiye diyezli “fa” (ırak) sesidir.

Nikriz makamının seyrine güçlü veya durak perdesi civarından başlanır.
Diziyi meydana getiren çeşnilerde karışık gezinilip nevada rast veya buselik
Seyir Özellikleri çeşnileriyle yarım karar yapılır. Yine karışık gezinilerek asma kararlar ve
geçkiler gösterilip istenirse genişlemiş bölgede dolaşıldıktan sonra rast
perdesinde nikriz çeşnisiyle ve genellikle yedenli tam karar yapılır.

3.6.2. Nikriz Makamında Dizi Çalma

Nikriz makamının Türk müziği ses sistemindeki gösterimleri şu şekildedir:

Yerinde nikriz 5'lisi Nevada rast 4'lüsü

& sœ w œ wœ sœ w œ sœ w
( )
T S A12 S T K S

Yerinde nikriz 5'lisi Nevada buselik 4'lüsü

& sœ w œ wœ sœ w œ œ w
( )
T S A12 S T B T

100 3. ÜNİTE