Page 31 - ÇALGI EĞİTİMİ BAĞLAMA 12

Okuma Metni

ÜZEYİR HACIBEYLİ (1885-1948)

Azerbaycanlı besteci, bilim insanı, yazar, tercüman ve orkestra
şefidir. Üzeyir Hacıbeyli, bütün doğu âleminde operanın ilk yaratı-
cısıdır. Üzeyir Hacıbeyli (Üzeyir Hacıbeyov), 1885 yılının eylül
ayında Karabağ bölgesinin Şuşa iline bağlı Ağcabedi (Akçabedi)
köyünde dünyaya gelmiştir. Doğumundan kısa bir süre sonra aile-
Görsel 7: Üzeyir Hacıbeyli
siyle birlikte Ağcabedi’den Şuşa’ya taşınan Hacıbeyli, ilköğrenimini
burada tamamlamıştır. Daha sonra 1899 yılından itibaren Tiflis yakınlarındaki Gori Öğretmen
Okuluna (Gori Seminaryası) devam etmiştir. Gori Öğretmen Okulu o dönemde Azerbaycan
aydınlarının yetişmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu okul, Hacıbeyli’nin gelecekteki sanat
kariyerine olumlu katkıları bakımından önemli bir misyona sahiptir.

Bazı gazete ve dergilerde yazılar yazan ve gazetecilik yönü de bulunan Üzeyir Hacıbeyli,
1905 ve 1920 yılları arasında kültür seviyesi bakımından büyük bir ilerleme kaydeden Azer-
baycan’da Doğu dünyasının ilk opera eseri olan “Leyla ve Mecnun”u besteleyen kişidir. Bir
yandan gazetecilik faaliyetlerini yürüten Hacıbeyli musiki alanında da kendisini yetiştirmeye
çalışarak yeni opera ve operetler bestelemiştir. 1909 yılında “Şeyh Senan” operasıyla “Er ve
Arvad” müzikli komedisini, 1910 yılında “Rüstem ve Söhrab” operasını ve “O Olmasın Bu
Olsun” müzikli komedisini, 1912’de “Şah Abbas ve Hurşidbanu” ile yine aynı yıl tamamlanan
“Aslı ve Kerem” operaları ve 1913 yılında “Arşın Mal Alan” müzikli komedisi sanatçının imza-
sını taşıyan eserlerdir. 1915 yılında ise “Leyla ve Harun” operası Hacıbeyli tarafından Azer-
baycan sanatına kazandırılmıştır.

Üzeyir Hacıbeyli; çarlık, bağımsız Azerbaycan ve Sovyet Dönemlerinde de eserler kaleme
almış olmakla birlikte onun en başarılı eserlerini verdiği dönemler, çarlık baskısının azaldığı
1905 sonrası ile bağımsız Azerbaycan dönemleridir. İlk eserlerini opera ve operet türünde
veren sanatçı, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti yıllarında gazete yazarlığıyla edebî faali-
yetlerine devam etmiştir. Gazetelerde yazılar yazarak bağımsız devletin temellerini güçlen-
dirmeye çalışmıştır. Bu dönemde Azerbaycan Marşı ile Azerbaycan Millî Marşı’nı
bestelemiştir. Bu çalışmalarıyla bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’ne büyük hizmetleri olan
Üzeyir Hacıbeyli 23 Kasım 1948 tarihinde Bakü’de vefat etmiştir.

Üzeyir Hacıbeyli’nin doğduğu 18 Eylül günü Azerbaycan’da Müzik Günü olarak kutlanmak-
tadır.
(Fatih Keskin, Üzeyir Hacıbeyli’nin “Er ve Arvad”, “O Olmasın Bu Olsun” ve “Arşın Mal Alan”
İsimli Piyeslerinin İncelenmesi adlı çalışmadan kitap komisyonu tarafından derlenmiştir.)

29