Page 11 - ÇALGI TOPLULUKLARI TSM 12

KİTABIN TANITIM SAYFASI

Ünite Numarası
Karekod
Hangi ünitenin başlayacağını 1. ÜNITE Ünite karekodu Ünite sunu
karekodu
gösterir. Metinlerle ilgili çeşitli
ÇEŞITLI MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II etkinlikler, ünite sunuları,
Ünite Başlığı MUHAYYER-KÜRDÎ ŞARKI genel ağ, görsel kay-
Usulü: Düyek Rüzgâr Söylüyor Şimdi O Yerlerde Beste-Güfte: Şekip Ayhan Özışık
= 120 nakça, cevap anahtarı,
Ünitenin kapağında ünitenin Ünite Konuları Anahtar Kavramlar Rüz gâr söy lü yor şim di o yer ler de ölçme ve değerlendirme
• 1.1. Hicaz Ailesi Makamları
• Donanım
başlığını gösterir. • 1.2. Nihâvend Makamı • Seyir
• Durak
• 1.3. Kürdili-Hicazkâr Makamı
• 1.4. Muhayyer-Kürdî Makamı • Güçlü 4 sorularının bulunduğu
• 1.5. Segâh Makamı • Yeden bi zim es ki . şar kı mı zı . şar kı mı
Ünite Konuları • 1.6. Hüzzam Makamı 8 1. 2. yerleri gösterir.
Ünite içindeki konu başlıklarını Bu Ünitede zı . . . . . . . . . . . . . . . . SAZ . . . .
içerir. • Hicaz ailesi, nihâvend, kürdili-hicazkâr, muhayyer-kürdî, segâh ve hüzzam makam dizilerini çalgı ile seslendirmeyi, 12 Vaz geç söy le me ar tık ha tır lat ma o ma zi de ki
• Hicaz ailesi, nihâvend, kürdili-hicazkâr, muhayyer-kürdî, segâh ve hüzzam makamlarında verilen eserleri çalgı ile deşifre
etmeyi, 16
Bu Ünitede • Hicaz ailesi, nihâvend, kürdili-hicazkâr, muhayyer-kürdî, segâh ve hüzzam makamlarında verilen eserleri çalgı topluluğu- aş kı mı zı aş kı mı zı Anahtar Kavramlar
nun bir üyesi olarak seslendirmeyi öğrenmeniz beklenmektedir.
SON
1. 2.
20
Ünitedeki kazanımların olduğu 10 11 Üniteye özgü terim ve
bölümdür. 23 . SAZ . . . . . . . . . . . . . . SAZ . . . . . . kavramlardır.
Bir kış gü nüy dü baş la dı bu ha zin
1
1. ÜNİTE
1. ÜNİTE ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II
ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II
Konu Başlığı ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II
26
Ünite içindeki konu başlıklarını • Bir eseri incelerken makamını bulmak için nota üzerinde nelere dikkat edersiniz? Fikirlerinizi arkadaşlarınızla . ma ce ra sı . öm rü mü zün
HAZIRLIK ÇALIŞMASI
içerir. paylaşınız. 29
. öm rü mü zün . SAZ . . . . . . . . . . .
1.1. Hicaz Ailesi Makamları MUHAYYER-KÜRDÎ SAZ SEMAİSİ
Usulü: Aksak semai 33. Eser Beste: Sadi Işılay
Hazırlık Çalışması Hicaz, Türk müziğinde hem bir makam adı hem de birbirleriyle çok büyük benzerlik gösteren dört makamdan oluşan = 120 1. HANE MUHAYYER-KÜRDÎ MARŞ
bir ailenin adıdır. Bu makamlar; hicaz, hümâyun, uzzal ve zirgüleli hicaz makamlarıdır. Aralarında fazla fark yoktur. Dört
makamın seyri de inici-çıkıcıdır. İki makam dizisinin pes tarafında hicaz dörtlüsü, iki makamın pes tarafında ise hicaz
beşlisi bulunmaktadır. Bu ailedeki makamları birbirinden ayırmak için güçlülerine ve güçlü üzerindeki çeşnilerine bakmak
gerekir. Tuna Nehri Akmam Diyor
Usulü: Semai 3 3 3 3 Beste: Mehmet Ali Bey
Güfte: Anonim
Öğrencilerin üniteye dikkatinin • Hicaz Makamı 3 = 69
çekildiği bölümdür. Hicaz makamı dizisi, yerinde hicaz dörtlüsüne nevada rast beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir. Ara nağme 3 3 3 3 3
Seyri: İnici-çıkıcıdır. Bazen çıkıcı olarak da kullanılır.
Durağı: Dügâh perdesidir.
Güçlü: Neva perdesidir. 5 6 TESLİM
Yeden: Rast perdesidir.
Donanımı: Si için bakiye bemolü, fa ve do için bakiye diyezi donanıma yazılır. 3 3 3 3
Tu na neh ri ak mam di yor Et ra fı mı yık mam di yor
Düş man Tu na yı at la dı Ka ra kol la rı yok la dı
Hicaz Makamı Dizisi
Ders İçi Uygulama Hicaz Makamı Dizisi Yerinde hicaz dörtlüsü 7 11
Nevada rast beşlisi
Nevada rast beşlisi
Yerinde hicaz dörtlüsü
3 SON
Ü nü bü yük Os man Pa şa Pi lev ne den çık mam di yor
bir
Os man Pa
Öğrenmeyi kolaylaştırmak için ( ) S A 12 S T K S T 9 2. HANE Karadeniz akmam dedi lun dan Beş bin top Karadeniz akmam dedi dı
nın ko
den pat la
şa
hazırlanan çalışmaların yer Karekod uygulamasını akıllı tahtada açarak hicaz makam dizisini izleyiniz. Hicaz makam dizisini 11 Ben Tuna' ya bakmam dedi 3 Ben Tuna' ya bakmam dedi
DERS İÇİ UYGULAMA
Yüz bin Kazak gelmiş olsa
Yüz bin Kazak gelmiş olsa
Osman Paşa korkmam dedi
Osman Paşa korkmam dedi
aldığı bölümdür. çalgınız ile seslendiriniz. Dijital içerik AŞTIR-ÖĞREN Araştır-Öğren
3. HANE
için karekod Adına destanlar yazılan ve marşlar bestelenen Gazi Osman Paşa, döneminin en büyük komutanları arasında
yer almıştır. Gazi Osman Paşa’ nın hayatını araştırınız. Bulduğunuz bilgileri arkadaşlarınıza sunarak "vatanseverlik
ve dürüstlük" bağlamında düşüncelerinizi paylaşınız.
2
Dijital İçerik 13 Anlatımı desteklemek ve öğre-
12
81 nilenleri pekiştirmek amacıyla
Konuyu destekleyen kayıtları 14 3 3 3 3 3 3 3
içerir. 1. ÜNİTE ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II 1 ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II hazırlanan bölümdür.
1. ÜNİTE
Okuma Metni OKUMA METNİ 15
OKUMA METNİ
Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metinden hareketle Kâni Karaca' nın (Görsel 1.5) çalışmalarını "dürüstlük ve
sabır" değeri açısından değerlendirerek düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Kitapta adı geçen Usulü: Yürük semai
4. HANE
17
önemli kişilerin hayat ENGELSİZ SANATÇI KÂNİ KARACA (1930-2004)
hikâyelerinin bir metin 1 Mart 1930 tarihinde Adana’nın Karataş ilçesine bağlı Adalı köyünde doğ- 20 1. 2.
du. Henüz iki üç aylık iken bir kaza sonucu görme yeteneğini kaybetti. Ba-
basının vefatından dolayı halası ve eniştesi tarafından büyütüldü. Sesinin
aracılığıyla verildiği güzelliğiyle dikkatleri çekti. Adana’da Hacı Şefika Hatun Camii’nin imamı 3 3
olan, aynı zamanda mûsiki bilgisine de sahip bulunan Hâfız Abdi Er Efen-
di’nin yanına verildi. Mûsiki bilgisini hocasından öğrendiği pratik bilgilerle,
makamları Kur’an'a uygulamasıyla, Adana Türk Ocağı’nda verilen konser-
leri dinlemesi ve bazı amatör konserlere katılmasıyla öğrendiği söylenebilir. 23
bölümdür. Dokuz yaşında mevlit okumaya başladı. Genç yaşlarda çevre illere davet 3 3 3 3
edildi. Adı çok duyulunca Adana eşrafından bazı kişiler kendisini İstanbul’a
götürerek mûsiki bilgisini daha da geliştirmesine katkıda bulundu.
İstanbul’a geldiğinde ramazan ayında Eminönü Yenicamii’de mukabele
okuyan ünlü bestekâr Sadettin Kaynak’la tanıştırıldı; Kaynak onu çok beğe- Görsel 1.5: Kâni Karaca 26
nerek derslerine katılması için evine davet etti. Dersleri beş altı yıl sürdü. Ka-
raca; bu derslerde üslûp, tavır ve mûsiki bilgisini ilerletti. Üstatların önünde
aşere ve takrîb sınavını kazanarak icâzet aldı.
Kâni Karaca diğer önemli hocası Sadettin Heper’den usulleri, kudüm vurmayı ve başta Mevlevî ayinleri
Görsel olmak üzere pek çok dinî mûsiki formunu öğrendi. Kâni Karaca, 1953 yılında Mesut Cemil’e takdim edildi; DİNLETİ ZAMANI Dinleti Zamanı
Mesut Bey, onun İstanbul Radyosu stüdyosunda klasik üslûpta ve icrası zor makamlarda bestelenen din
dışı formdaki eserlerin en nâdide örneklerini seslendirmesini sağladı; burada kendisine dönemin meşhur
sâzendeleri eşlik etti. 1955 yılından başlayarak vefatına yakın tarihlere kadar Konya Mevlânâ ihtifallerine “Çeşitli Makamlar ve Eser Uygulamaları II” ünitesinde hicaz ailesi, nihâvend, kürdili-hicazkâr ve muhayyer-kürdî
katıldı; mevlid, ezan, gazel, kaside gibi serbest formların en usta icracısı olarak tanındı; yurt içinde ve yurt
Metin içinde bahsi geçen dışında Kur’an okudu, pek çok konsere ve Mevlevî ayinine sesi ve kudümüyle iştirak etti, şöhreti tüm dün- makamlarında çaldığınız eserleri genel ağda video veya müzik paylaşım sitelerini kullanarak dinleyiniz.
yaya yayıldı. İrticâlen (içten geldiği gibi) okuma yeteneği sayesinde kimsenin kolay ulaşamayacağı bir
seviyeyi ulaştı. Yirmiye yakın şarkı, dört saz semaisi, ilâhi ve şuğul, “Lebbeyk Allâhümme lebbeyk” ifadesini
soru-cevap şeklinde düzenlediği hicaz makamında Arafat duası ve bir hadisin metni üzerine yaptığı rast a) Dinlediğiniz eserlerden kendi beğeni listenizi oluşturarak arkadaşlarınızla ortak bir dinleti programı hazırla- Öğrenci performanslarının
görselleri içerir. makamındaki bestesi olan Karaca; 29 Mayıs 2004 tarihinde Fatih’teki evinde vefat etti. yınız.
İslâm Ansiklopedisi Kani Karaca maddesinden özetlenmiştir. b) Aşağıdaki basamakları uygulayarak çalışmanızı tamamlayınız. sergilendiği bölümdür.
- Eserleri seçerken birbirinizin fikirlerine saygılı olunuz.
- Seçtiğiniz eserleri arkadaşlarınızla beraber çalışarak dinletiye hazırlanınız.
- Görev dağılımı yaparken adaletli bir şekilde ve iş birliği içinde hazırlıklarınızı planlayınız.
- Oluşturduğunuz dinleti programını öğretmeninize dinleterek eksiklerinizi gideriniz ve varsa öğretmeninizin
önerilerini alınız.
- Dinleti öncesi bol bol prova yaparak performansınızı denetleyiniz.
Görsel Açıklaması - Dinleti programının sonunda hem kendi performansınızla ilgili hem de yardımlaşmanın önemi ile ilgili
2
düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Görsellerin açıklamalarını
içeren bölümdür. 107 83
1. ÜNİTE ÇEŞİTLİ MAKAMLAR VE ESER UYGULAMALARI II
Ölçme ve Değerlendirme 1. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI KONTROL LİSTESİ Kontrol Listesi
Aşağıda verilen 1-5 numaralı çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
“Çeşitli Makamlar ve Eser Uygulamaları-II” ünitesinde kazanılan becerileri değerlendirmek amacıyla aşağıdaki kontrol
listesini öğretmeninizle doldurunuz. Kontrol listesindeki davranışlardan gerçekleştirilenler için Evet, gerçekleştirileme-
1. Kürdili-hicazkâr makamının yeden perdesi aşağıdakilerden hangisidir?
Üniteyle ilgili ölçme ve A) Acem aşiran (fa) yenler için Hayır sütununa ( ✔) işaretini koyunuz. EVET HAYIR Üniteyle ilgili kazanılan
SIRA
GÖZLEMLENECEK DAVRANIŞLAR
B) Dügâh (la)
C) Hüseynî (mi)
değerlendirmenin yer aldığı 2. Uzzâl makamının güçlü perdesi aşağıdakilerden hangisidir? 1 2 Hicaz makam dizisini çalgısıyla çalar. becerilerin değerlendirildiği
D) Neva (re)
E) Rast (sol)
Hümâyun makam dizisini çalgısıyla çalar.
bölümdür. A) Bûselik (si) 3 Uzzâl makam dizisini çalgısıyla çalar. bölümdür.
B) Dügâh (la)
C) Hüseynî (mi)
D) Neva (re) 4 Zirgüleli hicaz makam dizisini çalgısıyla çalar.
E) Rast (sol)
3. Muhayyer-kürdî makamının durak perdesi aşağıdakilerden hangisidir? 5 Nihâvend makam dizisini çalgısıyla çalar.
A) Çargâh (do) B) Dügâh (la) C) Hüseynî (mi) D) Irak (fa bakiye diyez) E) Neva 6 Kürdili-hicazkâr makam dizisini çalgısıyla çalar.
4. Hümâyun makamı donanımda hangi değiştirici işaretleri alır?
A) Si koma bemolü 7 Muhayyer-kürdî makamı dizisini çalgısıyla çalar.
B) Si küçük mücennep bemolü
C) Si, mi ve la küçük mücennep bemolü 8 Segâh makam dizisini çalgısıyla çalar.
D) Si bakiye bemolü ve do bakiye diyezi
E) Si ve mi koma bemolü ve fa bakiye diyezi 9 Hüzzam makam dizisini çalgısıyla çalar.
5. Hüzzam makamı donanımda hangi değiştirici işaretleri alır? 10 Seçilen eserin makam özelliklerini söyler.
A) Fa bakiye diyezi
B) Si bakiye bemolü 11 Seçilen eseri çalgısıyla deşifre eder.
C) Si küçük mücennep bemol
D) Si koma bemolü ve fa bakiye diyezi
E) Si koma bemolü, mi bakiye bemolü ve fa bakiye diyezi 12 Seçilen eserin usulüne dikkat eder.
Aşağıda verilen 6-10 numaralı ifadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini işaretleyiniz. 13 Toplu çalma kurallarına uyar.
Sayfa Numarası 6. Hicaz ailesinde toplam beş makam dizisi vardır. D Y 14 Seçilen eseri grubun bir üyesi olarak uyumlu bir şekilde çalar.
7. Segâh makamının seyri çıkıcıdır.
Not: Gözlenen her davranış için 10 puan verilir. Öğrencinin ölçekten aldığı puan 100'lük not sistemine çevrilir.
8. Muhayyer-kürdî makamının donanımına si küçük mücennep bemolü yazılır.
Sayfa numaralarının 9. Uzzâl makamının güçlüsü neva (re) perdesidir.
verildiği bölümdür. 10. Zirgüleli hicaz makamının seyri inici-çıkıcıdır.
Yandaki karekod uygulamasını kullanarak verilen ölçme ve değerlen dirme sorularını
cevaplayınız.
Dijital içerik
için karekod
108 109
9