Page 121 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN 12

4.7. Sabâ Makamında Dizi, Etüt ve Eserler

4.7.1. Sabâ Makamı Dizisi
Sabâ “gün doğusundan esen hafif ve yumuşak rüzgâr” anlamına gelmektedir. Makamların
ruhsal etkileri söz konusu olduğunda pek az makam sabâ makamı kadar baskın özellikler gösterir.
Makamın “mistik” etkisi, dinsel müzikte kendine farklı bir yer sağlamış; sabah ezanının sabâ
makamında okunması gelenekselleşmiştir. Sabâ makamı, Türk halk müziğinde de kullanılan bir
makamdır.

Tablo 3: Sabâ Makamının Özellikleri
Çargâh perdesindeki zirgüleli hicaz dizisine yerinde yani dügâh perdesindeki
Dizisi
sabâ dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.
Durak (Karar) Sesi La (dügâh) perdesidir.
Seyri Çıkıcı veya çıkıcı-inici.
Güçlü Sesi Do (çargâh) sesidir.
Donanımı Si koma bemol (segâh), re bakiye bemol (hicaz) perdeleri bulunur.
Yeden Sesi Sol (rast) perdesi.
Çargâh perdesi civarından bazen de durak perdesinden seyre başlanır.
Çargâh perdesi eksen olmak üzere diziyi meydana getiren çeşnilerde
ve bütün dizide karışık gezinilir. Bu arada gereken yerlerde gerekli asma
Seyir Özellikleri
kararlar da gösterilir ve güçlü çargâh perdesinde zirgüleli hicaz çeşnili
yarım karar yapılır. Sonra yine karışık gezinilerek dügâh perdesinde sabâ
dörtlüsüyle tam karar yapılır.

4.7.2. Sabâ Makamında Dizi Çalma
Türk müziği ses sistemine göre sabâ makamı dizisinin gösterimi aşağıdaki gibidir.

Sabâ 4'lüsü

& œ w œ q w œ w
( )

Çârgâhta hicaz 5'lisi Gerdâniyede uşşak 4'lüsü w
œ q
œ w

& ( œ q ) w œ w œ q œ w

Zengüle dizisi

Sabâ makamı dizisi bir sekizli ile gösterilmesi gerektiğinde dizi sesleri şu şekilde sıralanır:
Sabâ makamı dizisi œ w

& ( œ ) w œ q w œ w œ q œ w

Batı müziği ses sistemine göre sabâ makamı dizisinin gösterimi aşağıdaki gibidir.

& w w w w b w w w w b

12. Sınıf 119