Page 39 - ÇALGI EĞİTİMİ | KLARNET 11

1. KLARNET ÜFLEME TEKNİKLERİ (3. SEVİYE)

OKUMA PARÇASI

TÜRK MÜZİĞİNDE KLARNET

Türk müziğinde 20. yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanan klarnet, daha çok sanat müziği icralarında, fa-
sıllarda, köçekçelerde, sirtolarda, oyun havaları ve halk oyunlarımızda kullanılmaktadır. Bu enstrüman, halk
müziğinde “Gırnata’’ adıyla tanınmaktadır.

Türk müziğinde ilk icracısı İbrahim Efendi’dir. Klarnetin Türk müziğinde bugünkü yerini almasını Şükrü Tunar
ve Mustafa Kandıralı’nın icraları sağlamıştır. Bu enstrümanın Türk müziğinde kendisine zor yer bulmasının en
önemli sebebi tonal sistemdir.

İbrahim Efendi, Şükrü Tunar ve Mustafa Kandıralı Türk müziği sistemini klarnette başarıyla uygulamışlardır. Türk
müziğinde bulunan 1. ve 4. koma sesleri klarnette bulunmamaktadır. Bu durum Türk müziğinin icrasını zorlaştırdığı
için özellikle ilk yıllarda klarneti genellikle zurnacılar, mey çalanlar icra etmiş ve daha sonra babadan oğula ve
usta çırak ilişkisiyle günümüze kadar gelmiştir. 2001 yılında da bir ilk gerçekleşerek Sakarya Üniversitesi Devlet
Konservatuarında Alman sistemi klarnet (sol, si bemol) eğitimi akademik ortamda da ders olarak verilmeye baş-
lanmış; bunu Ege Üniversitesi Türk Müziği Konservatuarı, Haliç Üniversitesi Devlet Konservatuarı takip etmiştir.

Klasik Türk müziğinde sol klarnet Türk halk müziğinde sol, la ve si bemol klarnet kullanılmaktadır. Bu klarnetlerin
Klasik Türk müziği ve Türk halk müziğinde tercih edilmesinin sebepleri; Alman sistemi klarnetlerin az perdeli
olması, ses rengi, canlılığı, daha az pozisyonun oluşu ve özellikle sol klarnetteki 1. oktav pozisyonda la karar
ve sol karar seslerinin Türk müziğinde yerinden ve 1. ses pozisyonuna denk gelmesidir. 1. ses pozisyonundaki
la ve sol karar sesler erkek ses tonlarıdır. Sol klarnetin aynı pozisyonda oktav perdesine basınca la = mi, sol=
re olur. Bu sesler de kadın ses tonlarıdır. Bu ses tonları Türk müziğinde fasıllarda, solist eşliklerinde, koro eşlik-
lerinde ve sololarda kullanılan ses tonlarıdır. Bu ses tonlarının, sol klarnette kolay bir şekilde icra edilebilmesi
ve Trakya, Ege bölgelerinde kullanılan zurna tonunun da sol karar olması tercih nedenlerindendir. Sol klarnetin
Türk müziğinde kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.

Komisyon

37