Page 84 - ÇALGI EĞİTİMİ TAMBUR 12

3.TRANSPOZE (AKTARIM)

Hazırlık Çalışmaları

1.Çalgınızla farklı ses gruplarına, doğru ses aralığında eşlik edebilmek için nasıl bir yol izleyeceğinizi
araştırınız.

3.1. Tamburda Transpoze

3.1.1. Tambur İcrasında Transpoze

Transpoze, aynı eseri başka bir tondan çalmak demektir. Saz eserlerinde hem de sözlü eserlerde

uygulanabilir. Özellikle sözlü eserlerde solistin ya da koristlerin eseri seslerine en uygun tondan
seslendirebilmesi için eserin transpoze edilmesi gerekebilir.

Transpoze kavramı, Türk müziğinde “bir ses”, “dört ses” ve “beş ses” şeklinde ifade edilir. Bu kav-
ramlar, ilgili tonun giderek pestleşmesi anlamına gelir.

NOT: Aşağıdaki örnekler uşşak makamı üzerinden verilmiştir. İlgili uygulamalar tüm makamlarda

aynı şekilde geçerlidir.

Yerinden: Herhangi bir ton değişikliği olmadan çalmak demektir.
Bir ses: Uşşak makamını yerinden çalmak, karar sesi olarak la sesini almak demektir. Bu bir sese
Transpoze edildiğinde ise kararı rast perdesi, diğer deyişle sol notası olarak kabul edilir. Rast

perdesi dügâh olarak kabul edilir ve böylelikle ana ses olan la sesinin bir ses altı sol notasından ilgili
eser çalınır.

Dört ses: Dügâh diğer adıyla la perdesinden dört ses geriye sayılarak ilgili ton bulunur: la, sol, fa,
mi. Bu bir sese transpoze edildiğinde ise kararı rast perdesi, diğer deyişle sol notası olarak kabul
edilir. Rast perde si dügâh olarak kabul edilir ve böylelikle ana ses olan la sesinin bir ses altı sol

notasından ilgili eser çalınır.
Beş ses: Yine dügâh diğer adıyla la perdesinden beş ses geriye doğru sayılarak ilgili ton bulunur:
la, sol, fa, mi, re. Böylece beş ses çalarken karar sesin re sesi olduğu anlaşılır. Re sesi karar olarak
kabul edilir ve uşşak makamı buna göre çalınır.

82