Page 84 - ÇALGI EĞİTİMİ | UT 12

3. ÜNİTE

3.6. Karcığar Makamı

Türk musikisinin on üç basit makamından biri olup beş-beş buçuk asırlık bir geçmişi olduğu tahmin edilmektedir. Dizisi,
dügâh perdesi üzerinde bir uşşak dörtlüsüne neva perdesinde bir hicaz beşlisinin eklenmesinden meydana gelir.
Nota yazımında donanımına si için koma bemolü (segâh), mi için bakiye bemolü (hisar) ve fa için bakiye diyezi (eviç)
yazılır. Gerekli değişiklikler eser içerisinde gösterilir. Makamın yedeni rast, durağı dügâh, güçlüsü neva perdesi olup
güçlü üzerinde hicaz beşlisiyle yarım karar yapılır. Karcığar makamında güçlü üzerindeki hicaz çeşnili yarım kararın so-
nucu olarak çargâhta nikrizli, segâhta hüzzamlı asma kararlar yapılır. Ayrıca rast perdesine düşüldüğünde basit suzinak
makamına bir geçki yapılmış olur.

Bu makam, neva perdesindeki hicaz beşlisinin nevada uzzal dizisi hâlinde uzatılmasıyla genişlerse de nevada ortalama hicaz
dizisi oluşturmak suretiyle yapılan genişleme daha çok kullanılır. Bu genişleme sonucunda çıkıcı nağmelerde muhayyer perdesi
üzerinde bir uşşak dörtlüsü, inici nağmelerde ise kürdi dörtlüsü meydana gelir. Bu durumda birincisinde tiz segâh, ikincisinde
sünbüle perdeleri kullanılır. Bu makamda zorunlu olmamakla beraber karar sırasında hisar ve eviç perdeleri atılıp yerine hüseyni
ve acem perdeleri alınarak bayati dizisiyle karar vermek de mümkündür.
İnici-çıkıcı bir seyir takip eden makamın seyrine güçlü civarından başlanır. Dizinin iki tarafındaki çeşnilerde karışık gezinildikten
sonra güçlü üzerinde hicaz çeşnili yarım karar yapılır. Yine bütün dizide karışık olarak ve gerekirse genişlemiş bölgede de
gezinilip asma kararlar gösterildikten sonra genellikle ana diziyle bazen de bayati dizisiyle dügâh perdesinde tam karar yapılır.

Karcığar Makamı Dizisi

Yerinde Uşşak Dörtlüsü Nevada Hicaz Beşlisi

Yerinde Karcığar Makamı Dizisi

1. ETKINLIK : Aşağıda verilen karcığar makamındaki etüdü makamına, melodik yapısına, ritmine
dikkat ederek ve metronom hızını kendiniz belirleyerek çalınız.

Usul: Sofyan Komisyon

82 83