Page 162 - ÇALGI EĞİTİMİ BAĞLAMA 9

6 Elle Çalma Tekniği

Kim çalarsa kara düzen bağlama
Kullanır parmağın mızrap yerine
Kalktı göç eyledi Avşar illeri
Âşık Seyrani
6. ELLE ÇALMA TEKNİĞİ Ağır ağır giden iller bizimdir.
Arap atlar yakın eyler ırağı
Yüce dağdan aşan yollar bizimdir.
Değerlerimizden
Dadaloğlu
Üniteye Hazırlık

1. Bağlama çalma tekniklerinden olan elle çalma tekniğinin hangi yörelerde kullanıldığını
araştırarak edindiğiniz bilgileri sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. Elle çalma tekniğinde kullanılan bağlamaların yapısı hakkında bilgi edininiz. Edindiğiniz
bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
3. Elle çalma tekniğini kullanarak, eser icra eden sanatçıları dikkatlice izleyerek tezene
ve klavye ellerini nasıl kullandıklarını gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi arkadaşlarınızla
paylaşınız.
4. Parmak vurma tekniğinde tezene elinin konumu hakkındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla
paylaşınız.

6.1. Elle Çalma Tekniği

Elle çalma tekniği, bağlama çalmada kullanılan en eski ve köklü tekniklerdendir. 14.
yüzyıldan itibaren madenî tellerin gelişmesiyle bağlama çalgısının tellerinin bağırsak ve ipek gibi
maddelerden olan mevcut telleri 17. yüzyılda yerini tamamen madenî tellere bırakmıştır. Madenî
tellerin bağlamada kullanılmaya başlanmasıyla beraber mızrap ya da tezene ile çalma tekniği
ortaya çıkmıştır. Elle çalma tekniği yörelere göre çeşitli isimler alır. Pençe, şelpe, parmak vurma
ve parmak basma gibi isimler elle çalma tekniği için kullanılan isimlerdir.

Geçmişten günümüze gelen âşıklık geleneğinin, kültürümüzün oluşmasındaki katkısı bü-
yüktür. Âşıkların köy ve kasaba gibi bütün yöreleri gezerek kültürel alışverişte bulunmaları, yöre
kültürlerin birbirleriyle etkileşime girmelerine ve zenginlik kazanmalarına imkân sağlamıştır. Elle
çalma tekniği her ne kadar yerini tezeneli çalma tekniğine bırakmış gibi görünse de günümüzde
çeşitli yörelerde hâlâ kullanılmaktadır. Ayrıca halk müziği sanatçıları tarafından da elle çalma tek-
niği geliştirilerek kullanılmaya devam etmektedir. Elle çalma tekniğinde tezene elinin kullanımı ön
plandadır. Bunun yanı sıra klavye el parmaklarının işlevi de önemlidir. Elle çalma tekniği, içinde
üç teknik barındırır. Bu teknikler şunlardır:

1. Pençe tekniği
2. Tel çekme tekniği
3. Parmak vurma tekniği
Elle çalma tekniğinde klavye eli simgeleri ve parmak numaraları aynı kalırken tezene eli
simgeleri ve vuruş işaretleri değişiklik gösterir. Ayrıca bu teknikte çalınacak etüt, alıştırma ya
da eserlerin nota yazımı da çalınan tekniğe göre değişmektedir. Pençe ya da tel çekme tekniği
için nota yazımı tezene tekniğiyle aynıdır. Nota üzerindeki işaret ve simgeler farklılık gösterir.
Parmak vurma tekniğinde her iki elin kullanımı söz konusu olduğundan çalınan nota hangi elle
çalınıyorsa nota o ele göre yazılır. Tezene eli parmaklarıyla çalınan nota, o notanın oktav aralığına

160