Page 80 - Gitar9_2021_kitap.indb

3. ÇOK SESLİ ÇALMAYA GİRİŞ

Hazırlık 1. Müzikte “çok seslilik” ya da “polifoni” terimlerini daha önce duydunuz mu?
Çalışması Bu konu hakkında araştırma yapınız.
2. Çok sesli çalgıları araştırıp çalındıklarıyla ilgili bilgiler toplayınız ve bunları
sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

3.1. ARPEJ TEKNİĞİ

Bu üniteye kadar verilen tüm alıştırmalar, tek sesli idi. Gitar, piyano ve arp gibi
çok sesli bir çalgıdır. Çok seslilik, birden fazla sesin aynı anda seslendirilmesi-
ne denir. Çok seslilik bir ezgiye eşlik eden başka bir ezgi ile sağlanabildiği gibi,
bir ezgi çalınırken ona eşlik eden tek bir bas veya akorla da mümkün olabil-
mektedir. Aynı zamanda bir bas için yazılmış ezgiye, tiz tellerle eşlik de yazıla-
bilir. Art arda farklı sağ el parmak kombinasyonları ile tellerin ardışık bir şekilde
sesledirilmesi de bir çok seslilik yöntemidir. Buna “arpej” denir. Bu çalma şekli,
gitar müziğinin vazgeçilmez bir özelliğidir. Gitar için yazılan eserler, bu çok ses-
lilik özelliği üzerine kuruludur.
Çok sesli çalmada sağ el:
Birden fazla sesin aynı anda seslendirilmesi için sağ eli, tek sesli çalmadan
farklı kullanmak gerekir. Buna göre sağ el, aynı anda en az iki teli seslendirir.
Aynı anda tınlaması gereken notalar, üst üste yazılır ve sağ el parmaklarını ifade
eden simgeler, aşağıdan yukarıya doğru okunur, öyle çalınır. Başka bir ifadeyle,
üst üste yazılan notalar aynı anda blok olarak çalınır. Parmaklar, ilgili teller üze-
rinde konumlandırılır ve tek parmakmış gibi aynı anda hareket ettirilir.
Çok sesli çalmada sol el:
Çok sesli uygulamalarda sol elde birden fazla parmak aynı anda kullanılabilir.
Bu parmaklar aynı ve zıt yönde hareket edebilirler. Burada önemli olan, hangi
notanın ne sürede tınlaması gerektiğine dikkat etmektir. Parmak, gereğinden
önce kaldırılmamalı ya da gereğinden fazla tutulmamalıdır; aksi takdirde nota,
istenen süre kadar tınlamamış olur.

Arpej tekniği:
Arpej kelimesinin, İtalyanca “arp çalmak” anlamına gelen “arpeggiare” kelime-
sinden geldiği düşünülmektedir. 20. yüzyılın önemli gitarist, besteci ve gitar
eğitimcilerinden biri olan Emilio Pujol, arpeji, “bir akoru meydana getiren no-
taları peş peşe çalarak hepsinin bir arada tınlamasını sağlama” olarak tanım-
lamaktadır. Buna göre sağ el parmakları, teker teker tellere yerleştirilerek belli
kombinasyonlar içinde tirando tekniğiyle seslendirme yapılır. Tınlayan sesler
birbirinin içine girer ve etkili bir müzikal ifade ortaya çıkar. Arpej, gitar müziği-
nin en etkili ve en çok kullanılan seslendirme tekniklerinden biridir. Bu nedenle,
arpej tekniğini günlük çalışmalarda sürekli tekrar edip geliştirmek gerekir.

Uygulama Alıştırma 32’de dört adet boş tel arpej çalışması verilmiştir. Her porte bir di-
ğerinden farklı bir sağ el parmak kombinasyonu içerdiğinden porteler fark-
lı rakamlarla numaralandırılmıştır. Çalışmaya öncelikle p-i kombinasyonuyla
başlayınız. Seslendirdiğiniz tellere yeniden dokunmayınız, telleri susturmadan
çalışınız. Tüm sesler birbirlerinin içine girmelidir. Tel değişimlerine dikkat ediniz.
Her çalışmayı beceri düzeyiniz yeterli seviyeye gelene kadar defalarca tekrar
ediniz. p-i dengesi yeterli düzeye geldikten sonra p-m kombinasyonuyla aynı
unsurlara dikkat ederek çalışınız. Her iki parmak kombinasyonu yeterli beceriyi
kazandıktan sonra alıştırmaları nota üzerinde belirtilen p-i ve p-m kombinas-
yonlarının karma kullanımı ile çalışınız.

Çok Sesli Çalmaya Giriş 78