Page 35 - Konu Özetleri AYT Tarih
P. 35
TARİH
KONU KANUNLAR GELIŞIYOR
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT
• Devlet ile toplum hayatının sağlıklı işleyebilmesi için hukuk kurallarına ihtiyaç vardır.
• İlk siyasi oluşumlarda sorunların çözümü örf ve âdetlerden oluşan geleneklere göre
yapılırdı.
• Yazının icadı sonrası bu kurallar yazılı hale getirildi.
• Sosyal yapıdaki değişime bağlı olarak hukuk kuralları da değişti.
12 LEVHA KANUNLARI
• Roma İmparatorluğu’nda, soylu sınıf Patriciler ile sonradan Roma vatandaşlığına alınan Plepler arasındaki sınıf fark-
lılıklarından doğan sorunları çözmek için 12 Levha Kanunları hazırlandı.
KRITIK BILGI
Roma hukuku bugünkü Avrupa ülkelerinde uygulanan hukuk sisteminin temelini oluşturur.
JUSTINIANUS KANUNLARI
• 527-565 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru olan Justinianus, Roma kanunlarını toplayarak çağın ve toplumun
ihtiyaçlarına uygun bir şekilde yeniden düzenledi.
• Hukukta medeni hukuk (özel-aile), kamu hukuku (devlet) ayrımı yapıldı.
• Kanunlarda suçluyu arındırma, iyileştirme ve caydırma amacı güdüldü.
• Hapis cezası yerine suçlular manastırlara kapatıldı.
• Suçun mahiyetine göre suçlulara, taş ocaklarında ve madenlerde ömür boyu zorunlu çalışma ve sürgün cezası verildi.
• Adam öldürme gibi suçlarda ise sürgün, servete el koyma gibi cezalar da uygulandı.
• Evlilik için dinî nikâh zorunlu hâle getirildi.
• Boşanmanın gerçekleşmesi için ölüm ve kaybolma şartı arandı.
• Her iki tarafa da boşanma hakkı verildi.
CENGIZ HAN YASASI
• Moğol İmparatoru Cengiz Han tarafından hazırlanan kurallardır.
• Bu kanunlara “Büyük Yasa” adı da verilir.
• Otuz üç defter hâlinde düzenlendiği varsayılmaktadır.
• Kasten yalan söyleyen, sihirbazlıkla uğraşan, kavga etmekte olan iki şahıs
arasına girerek onlardan birine yardım edenlerin cezası ölümdür.
• Kuran’ı ezberlemiş olanlardan, fakihlerden, tabiplerden, ulemadan, hayat-
larını ibadete adamış zahitlerden, müezzinlerden, ölüleri yıkayanlardan
vergi alınmayacaktır.
• Vazifesini ihmal eden asker ve sürgün avı esnasında avını kaçıran avcı,
dayak cezası ile cezalandırılır.
• Kaçan bir esiri veya savaş tutsağını eline geçirip de sahibine iade etmeyen
kişi, ölümle cezalandırılır.
NOT
Cengiz Han Yasası’nı bazı Moğol hanedanları İslamiyet’i kabul ettikten sonra da kullanmaya devam etmişlerdir.
TARIH - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 35
