Page 155 - Biyoloji Sınıf İçi Değerlendirme

ÖĞRETMEN REHBER KİTABI

SINIF İÇİ DEĞERLENDİRME ÖRNEĞİ 12

AÇIK UÇLU SORU
POPÜLASYON DİNAMİĞİ

Aşağıdaki “Popülasyon Dinamiği “ adlı metni okuduktan sonra soruları cevaplayınız. Her soruya verdiğiniz
doğru cevap 1 puan olarak değerlendirilecektir. Alabileceğiniz en yüksek puan 6’ dır.

Belirli bir zamanda bir yaşam alanını paylaşan aynı türden canlıların oluşturduğu topluluğa popülasyon
denir. Atlas Okyanusu’nun güneyinde yer alan Falkland Adaları’ndaki kral penguenler, Abant Gölü’ndeki
alabalıklar, Eskişehir Orman Fidanlığı’ndaki sedir ağaçları popülasyona örnek verilebilir. Hayatta kalma
mücadelesi, neslinin devamlılığını sağlama, besin kaynaklarının sınırlı olması gibi nedenler aynı türün birey-
lerini bir arada tutar. Popülasyonun yerleştiği alanın özellikleri, sahip olduğu besin kaynakları, ısı, ışık, nem,
tür içi ve türler arası rekabet gibi etkenler popülasyon dinamiğini belirler. Popülasyon dinamiği; popülasyonu
oluşturan birey sayısı, popülasyonun büyüklüğü, taşıma kapasitesi, dağılımı, yaş dağılımları gibi popülas-
yon hakkındaki özelliklerin bilinmesini sağlar. Popülasyonların büyüklüğü sabit değildir. Sahip olduğu birey
sayısı ve biyokütlesi zaman içinde değişim gösterir.

Belirli bir zaman diliminde birim alan veya hacimdeki birey sayısı popülasyon yoğunluğunu oluşturur. Po-
pülasyonun büyüklüğü zaman içinde doğum ve içe göçler ile artarken ölüm ve dışa göçler ile azalır. Bir
yaşam alanındaki popülasyonun bulundurabileceği en fazla birey sayısına taşıma kapasitesi denir. Doğal
hayatta çevre direnci popülasyonun büyümesini sınırladığı için popülasyonlar taşıma kapasitesini aşmaz.
Isı, ışık, nem, besin sıkıntısı, rekabet, parazitler, hastalıklar ve avcı sayısı gibi etmenler çevre direncini
oluşturur. Popülasyonların coğrafi sınırları içerisindeki bireylerin yerleşme biçimi popülasyonun dağılımını
oluşturur. Sıcaklık, nem, rüzgâr gibi çevresel faktörler dağılım modellerinin oluşmasında etkilidir. Popülas-
yonların dağılımı; kümeli dağılım, düzenli dağılım ve rastgele dağılım olmak üzere 3 tiptir. Kümeli dağılım;
popülasyonlarda en yaygın görülen dağılım biçimidir. Mantarlar, besinin bol olduğu yerde kümeleşir. Kuşlar
ve küçük balıklar savunma amacıyla, kurtlar avlanmak amacıyla gruplar oluşturur. Düzenli dağılım; bireyler
arasında kaynakların yetersiz ve rekabetin söz konusu olduğu yerlerde görülen dağılım biçimidir. Falkland
Adaları’ndaki kral penguenler ve üreme amaçlı bir bölgede kuluçkaya yatan bazı kuşlarda görülür. Rastge-
le dağılım; bireylerin dağılımlarında karşılıklı bir etki yoktur. Bireyler kendileri için uygun alanları seçer ve
aralarındaki mesafe farklıdır. Bireyler arasında etkileşim en azdır. Karahindiba tohumları rüzgârla taşınarak
rastgele yaşam alanları oluşturur.

155