Page 35 - SPOR ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ 11

HAZIRLIK KEMİKLERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ
Vücuda belirli bir biçim veren ve ona mekânda yer değiştirme olanağı sağlayan sisteme hareket
sistemi denir. İskelet sistemi hareket sisteminin pasif bölümünü oluşturur ve vücudun fiziksel şek-
lini alabilmesi, dik durabilmesi ve iç organlarımızın dış etkilerden korunabilmesi için çok önemlidir.
İskelet sistemini oluşturan kemiklerle ilgili bilim dalına osteoloji (osteologia) adı verilir. Kemik isimleri
Latince ifade edilirken tek kemiklerin önüne “os”, grup kemiklerin önüne “ossa” kısaltması eklenir.
İskelet sistemini oluşturan kemikler vücudun en sert dokusudur. Kemikler, yapılarına %30-40 es-
neklik kazandıran organik maddelerden ve %60-70 sertlik kazandıran inorganik maddelerden oluşur.
Bu iki madde kemiğin sağlamlığını belirler. Kemiklerin dış kısmında bulunan ve kemiğe dayanıklılık
veren bölüme sert (kompakt) kemik adı verilir. Kol ve bacak kemikleri gibi uzun kemikler ile bunların
haricindeki hemen her kemiğin dış kısmı sert kemik yapısı içerir. Sert kemik dokusunda kan damar-
larını içeren havers kanalları bulunur. Uzun kemiklerdeki sert kemik dokusu içerisinde yer alan kemik
iliği boşluğunda sarı kemik iliği bulunur. Sert kemik yapısından oluşan uzun kemiklerin uçları ve diğer
kemiklerin iç kısımları süngerimsi kemik yapısındadır. Bu bölüme süngerimsi (spongioz) kemik adı
verilir. Bu yapı kemiğin dayanıklı olmasının yanında hafif olmasını da sağlar. Ayrıca bu yapının içeri-
sinde kan hücrelerini üreten kırmızı kemik iliği bulunur (Görsel 2.1).
Kemiklerin en dış kısmında kemik zarı (periosteum) bulunur. Bu zar kemiklerin ekleme katılan
kısımları hariç tüm yüzlerini çepeçevre sarar. Damarlar kemik zarından girerek kemiği besler. Kemik-
leri birbirine bağlayan ligamentler, tendon ve kaslar kemik zarı sayesinde kemiklere tutunur. Kemik
zarının bir diğer görevi de kemiğin enine büyümesini sağlamaktır. Kemiklerin iç yüzeyi de bir zarla
(endosteum) döşenmiştir (Görsel 2.1).
Kol ve bacaklarda bulunan uzun kemiklerin uç kısımlarında bulunan daha taze ve canlı dokuya
“epifiz”, daha sert kemikten meydana gelen orta kısımlara ise “diafiz” adı verilir (Görsel 2.1). Özellikle
çocuklarda ve yenidoğanlarda epifiz ile diafiz arasında kıkırdak benzeri bir yapı olan bölgeye “metafiz”
denir. Metafizdeki hücreler kemiklerin uzamasında önemli rol oynar.

Proksimal epifiz

Spongioz Kemik

Kırmızı kemik iliği Damar

Kemik boşluğu
Endosteum Sert kemik
Sarı kemik iliği

Sert kemik Periosteum
Periosteum Diafiz

1. Kemiklerin yapısıyla ilgili neler biliyorsunuz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. Kol ve bacaklarda bulunan kemikler ile kafatasında bulunan kemikler hangi açılardan
farklılık gösterir? Tartışınız.

3. Vücutta bulunan eklemlerle ilgili neler biliyorsunuz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla pay-
laşınız.
Epifiz çizgisi
Distal epifiz

Görsel 2.1: Kemiklerin yapısı

32 33