Page 184 - 3 Adım AYT Kimya

KİMYA 3. ADIM

6. Günümüzde daha çok yakıt olarak kullanılan alkanların ana 8.
kaynağı petrol, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardır.
Alkanlar genellikle ham petrolün rafinerilerde damıtılmasıyla
elde edilir.

Görsellerdeki maddelerin yapısında yer alan alkanlar ile
ilgili,
Oktan 8 karbonlu bir alkandır. Ancak benzin için kullanılan
I. Doğal gazın yapısında yer alan alkanlar en fazla 4 oktan ifadesi benzinin vuruntu kalitesini ifade eden değerdir.
karbonludur. Oktan oranı yüksek benzin vuruntusuz yanar. Oktan
oranı düşük benzin yandığında motorda vuruntu yapar.
II. Asfaltın yapısında en az 20 karbonlu alkanlar vardır.
2, 2, 4 – Trimetil pentan bileşiği vuruntusuz yandığı için
III. Benzinin oktan sayısını belirleyen 8 karbonlu alkandır. benzinin oktan sayısını belirlemede standart değer olarak
ifadelerinden hangileri doğrudur? kullanılır. 2, 2, 4 – Trimetil pentan bileşiğinin oktan sayısı 100
kabul edilir. Heptan bileşiği yanma sırasında en fazla vuruntu
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
yapan bileşik olduğundan oktan sayısı 0 kabul edilir. Benzinin
D) II ve III E) I, II ve III oktan sayısı bu iki bileşiğin bulunma oranlarına göre belirlenir.
Örneğin 95 oktan benzinde %95 oranında 2, 2, 4 – Trimetil
pentan ve %5 oranında heptan vardır.

Buna göre,
I. 2, 2, 4 – Trimetilpentan bileşiğinin formülü

şeklindedir.

II. Araçlar için önerilen oktan sayısını içeren benzin kullan-
mak aracın performansını olumlu yönde etkiler.
III. Oktan sayısı benzinin kalitesini belirtir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?
7. Kapalı formülleri aynı açık formülleri ve sistematik isimleri
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
farklı olan bileşikler birbirinin yapı izomeridir. Yapı izomerliği
D) II ve III E) I, II ve III
zincir – dallanma, zincir – halka ve konum izomerliği olarak
sınıflandırılabilir.
Kapalı formülü bilinen organik bir bileşiğin yapı izomeri sayı-
sını bulmak için aynı kapalı formüle sahip farklı açık formüller
türetilir. Bu işlem için;

• Kapalı formülde yer alan karbon atomları birbirlerine 9. Cis – trans izomerliği alkenlerde ikili bağ karbonlarına bağlı
bağlanır. atom veya atom gruplarının konumlarına göre oluşabilen
• Karbon atomlarına hidrojen atomları bağlanarak tüm izomerlik türüdür.
karbon atomlarının 4 tane bağ yapmaları sağlanır.
• Karbon atomlarında eksik bağ kalmışsa aralarında çoklu Buna göre,
bağ yaptırılarak 4 bağ yapmaları sağlanır. I. 3-Etil-2-metil-2-penten
basamakları sırasıyla uygulanır.
II. 2,3-Dikloro-2-büten
Buna göre kapalı formülleri C H ve C H olan III. 3-Etil-4-metil-3-hekzen
5 10 6 14
bileşiklerin halkalı olmayan yapı izomerlerinin toplamı
bileşiklerinden hangilerinde cis – trans izomerliği vardır?
kaçtır?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
D) II ve III E) I, II ve III

182