Page 97 - 3 Adım AYT Tarih
P. 97
TARİH AYT 1.
ADIM
Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı
1. Tımar sisteminin bozulmasının nedenleri: 3. Kapitülasyonlar ilk dönemlerde hükümdarların saltanat sü-
releriyle sınırlıyken, XVIII. yüzyılda I. Mahmut’un Fransa’ya
• Tımarların, sipahiler dışında kimselere verilmesi
verdiği kapitülasyonları halefleri adına da onaylamasıyla sı-
• Tımarların saray görevlilerinin eline geçerek özel mülk
nırlı ve süreli olmaktan çıkmıştır. Böylece Osmanlı Devleti;
veya vakfa dönüştürülmesi ve rüşvet karşılığı verilmesi
Avrupalı devletlerin her konuda müdahalesine açık hale gel-
• Dirliklerin parayla alınıp satılır hâle gelmesi
miştir, yabancı sermayenin kolayca girebildiği bir yer halini
• Sipahilerin gösterişli yaşama arzusu ve çok para kazan- almıştır ayrıca hammadde kaynağı ve pazar haline gelmiştir.
ma hırsı
• Nüfusun hızlı artması Buna göre kapitülasyonlar Osmanlı Devleti’ni,
• Enflasyon artışı ve paranın değer kaybetmesi I. ekonomik
• Geleneksel silahlarla savaşan sipahilerin, ateşli silah eği-
timine ayak uyduramaması II. siyasal
III. kültürel
Verilen bilgiler incelendiğinde aşağıdakilerden han-
gisinin tımar sisteminin bozulmasında etkili olduğu gibi alanların hangisinde etkilemiştir?
savunulamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Demografik değişimlerin olması D) II ve III E) I, II ve III
B) Ekonomik dengesizliklerin yaşanması
C) Tımarların hak etmeyen kişilere verilmesi
D) Devletin özel mülkiyeti teşvik etmesi
E) Kişisel çıkarların önem kazanması
4. XVI. yüzyıldan itibaren Osmanlı’da yaşanan çözülme ve de-
2. ğişim sürecindeki olumsuzluklarla ilgili devlet erkanından ki-
Durum I: Dinî bir kurum olan Papalık, XVI. yüzyılın ilk şilerin hazırladıkları raporlara layiha veya risale denilmiştir.
çeyreğinde uyguladığı etkin politikalarla İtalyan şehir
devletlerinin en güçlülerinden biri hâline gelmiştir. Özel- Buna göre layiha veya risale yoluyla yöneticilere,
likle eğitim ve öğretim alanında dönemin önemli üniver-
sitelerinde söz sahibi olan Papalık, buralarda Aristo ve I. somut çözüm önerileri sunmak
Batlamyus’un öğretilerini okutmuştur. Bu öğretilere karşı
çıkanlar ise Engizisyon mahkemelerinde yargılanmış ve II. uyarılarda bulunmak
bundan dolayı da bilimsel çalışmalar ilerleyememiştir.
III. olayların içi yüzünü öğrenmelerini sağlamak
gibi durumlardan hangisinin amaçlandığı söylenebilir?
Durum II: Rönesans ve Reform’un ortaya çıkardığı
fikir hareketleriyle birlikte filozoflar, kurallar ve kanun- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
lar geliştirmiş ve doğal dünyayı nasıl anlayabileceklerini
araştırmıştır. Bu filozofların “İnsanlık, yaşamı bilimin kural- D) II ve III E) I, II ve III
larıyla anlayabilir.” düşüncesi, bilimde büyük değişimleri
ortaya çıkarmıştır. Bilimin yeni kanunlar ortaya koymak
için kullanılması, bu dönemin Akıl Çağı olarak adlandırıl-
masını sağlamıştır.
Verilen durumlar dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
5. Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’nin öne çıkan kişile-
A) Avrupa’da millî devletlerin kurulmasına zemin oluşmuş-
rinden değildir?
tur.
A) Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
B) Batı dünyası düşünce yapısında değişim yaşamıştır.
C) Kilise rasyonalist düşünce yapısını kabul etmiştir. B) Patrona Halil
C) Levni
D) Akıl Çağı’nda Papalık, Hristiyan dünyası üzerindeki etki-
sini artırmıştır. D) Baki
E) Merkantilist politika uygulanmaya başlanmıştır. E) İbrahim Müteferrika
95
