Page 67 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

29 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Günümüzde dünyadaki enerji ihtiyacı çoğunlukla petrol, kömür, doğal gaz gibi fosil yakıtlardan karşı-
lanıyor. Fosil yakıt kaynakları sınırlıdır ve oluşmaları milyonlarca yıl sürer. Bu nedenle fosil yakıtlar ye-
nilenebilir enerji kaynağı olarak kabul edilmez. Ayrıca fosil yakıtlardan enerji elde edilirken açığa çıkan 1. Yönerge Aşağıda verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.
gazlar küresel ısınma gibi çevreyle ilgili küresel ölçekte sorunlara neden olur.
Fosil yakıtların oluşturduğu sorunlara çözüm bulunabilmesi için dünyadaki enerji ihtiyacının, verimli- Işık enerjisi ile besin üretimi olan fotosentez bitkilerde kloroplast organelinde gerçekleşir. Fotosentez
liği yüksek ve yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması gerekiyor. Biyokütle, bitkilerden ve hay- reaksiyonu tek basamaklı bir reaksiyon olmayıp, ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız reaksiyonlar şeklin-
vanlardan elde edilen organik maddelerdir. Ancak biyokütle olarak bitkileri kullanmak başka sorunları de iki aşamada gerçekleşmektedir. Işık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü ışığa bağımlı re-
da beraberinde getirdiği için mikroalglerden besin, oksijen ve enerji elde etmenin çalışmaları yapılmak- aksiyonlar kloroplastların granumlarında, karbondioksitinin kullanıldığı ışıktan bağımsız reaksiyonlar
tadır. Biyokütle kaynaklarının dünyanın enerji ihtiyacını karşılayabilmesi için bitkilerin hem büyük mik- kloroplastların stromasında gerçekleşmektedir. Granumlarda aynı zamanda fotosentez için gerekli olan
tarda üretilebilmeleri hem de verimli bir şekilde enerjiye dönüştürülebilmeleri gerekiyor. Ancak bitkile- suyun fotolizi de gerçekleşmektedir. Fotosentez reaksiyonları ile bitkinin çeşidine ve ihtiyacına göre
rin biyokütle kaynağı olarak yetiştirilebilmesi için geniş toprak alanlara ve suya ihtiyaç var. Bu ürünlerin glikoz, amino asit, yağ asidi, vitamin gibi çeşitli maddeler üretilebilir.
yetiştirilmesi sırasında verimi artırmak amacıyla kimyasal gübreler ve tarım ilaçları kullanılabilir. Bu CO
faktörler biyokütle kaynaklarının üretiminde çevreyle ilgili sorunlara neden olabilir. H O 2
2

4. Biyokütle enerjisi neden yenilenebilir enerji kaynağı olarak kabul edilir?
I ık
ATP
Granum Stroma
NADPH
Işığa Işıktan bağımsız
bağımlı NADP + reaksiyonlar
reaksiyonlar
5. Yeryüzünde çevre felaketlerinin önlenebilmesi için fosil yakıtlar yerine biyokütle tercih edilmelidir. ADP+ P 1
Ancak biyokütle kaynağı olarak bitkileri kullanmak başka sorunları ortaya çıkarmaktadır. Metinde
anlatılan sorunları düşündüğünüzde sizce bitkilerden başka hangi organizmalardan biyokütle ola-
rak yararlanılabilir?
O
2 C H O 6
12
6
Görsel: Kloroplastta fotosentez tepkimelerinin şeması.
1. Fotosentezin ışığa bağımlı reaksiyonlarında, köklerle alınan su molekülleri ışık ile fotoliz edilmekte-
dir. Alınan bir su molekülünün fotolizinin fotosentez reaksiyonlarına katkılarını açıklayınız.
6. Yeryüzünde yaşamın devamlılığı açısından atmosferde oksijenin varlığı kadar diğer gazlar da önem-
li bir yer tutar. Atmosferdeki gazlar yeryüzünden uzaya yayılan uzun dalga boylu ışığı önce soğurur,
daha sonra tekrar yayar. Sera gazları olarak adlandırılan bu gazlar Dünya’dan uzaya yayılan ısının
bir kısmını geri yansıtarak Dünya’nın ısınmasına neden olur. Bu olaya sera etkisi denir. Örneğin
atmosferde CO artışı sera etkisinin artmasına ve küresel ısınmaya neden olur. Küresel ısınmanın
2
önlenmesinde fotosentezin nasıl bir rolü vardır? 2. Işığa bağımlı reaksiyonlarda fotoliz edilen bir su molekülünden ayrılan elektron şeker molekülüne
gidinceye kadar hangi moleküllerin yapısına katılacaktır?

7. Fotosentez sayesinde günlük hayatımıza giren, oksijen ve besin haricinde her gün kullandığımız 3. Fotosentezde üretilen besinin oksijen kaynağının su mu yoksa karbondioksit mi olduğunu ispatla-
bildiğiniz ürünler var mı? Düşüncelerinizi açıklayınız. yacak bir deney düzeneği tasarlayınız.

66
Hazırlayan: Ufuk SAHRANÇ