Page 161 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 101

5. ÜNİTE > Modern Fizik Kazanım 12.5.1.4: Kütle-enerji eşdeğerliğini açıklar.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi ZİNCİRLEME TEPKİMELER 15 dk.
Amacı Kütle ve enerji arasındaki etkileşimi açıklayabilme. Bireysel
Öğretmene Not: Etkinlikten bir hafta önce öğrencilerden kütle-enerji eşdeğerliği hakkında çalışmalarda bulunmuş bilim insanları ile
ilgili araştırma yapmalarını isteyiniz.
Yönerge Aşağıda verilen metinden ve yaptığınız araştırma sonuçlarından yararlanarak soruları cevaplayınız.

Kütle ve enerji üzerine çalışmalar yapmış bazı bilim insanları ile ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir:
Antoine Lavoisier (Antuan Lavosie)
Doğanın tüm işleyişlerinde hiçbir şeyin yoktan oluşmadığı, deneysel dönüşümlerde maddenin kütle
olarak aynı kaldığı, elementlerin tüm bileşimlerinde özelliklerini koruduğu gerçeğinin tartışılmaz bir
önerme olarak ortaya sürülebileceğini belirtti.
Michael Faraday (Maykıl Faraday)
Bir mıknatıs çevresinde tersine karşılıklı dönebilen bir kablo sistemi geliştirdi ve tarihte ilk kez elekt-
rik enerjisi mekanik enerjiye dönüştürülmüş oldu. Bu keşif, elektrik motorlarının esası olarak kabul
edilmiştir.

Enrico Fermi (Enriko Fermi)
Enerjinin korunumu ilkesi uyarınca elektron ile birlikte beta bozunması sırasında yayılan yüksüz bir
parçacığın varlığı fikrini ortaya atmıştır. Ayrıca indüklenmiş radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalar
sırasında kullandığı nötron bombardımanı tekniği ile uranyum ötesi elementlerin keşfinin önünü
açmıştır.

Lise Meitner (Lize Maytna)
İlk olarak uranyum atomunu nötronlar yardımıyla bölerek açığa çıkan büyük enerjiyi hesaplamıştır.
Hatta bilimsel literatüre yeni tip nükleer tepkime kavramını kazandırmıştır. Aynı laboratuvarda çalış-
tığı Hahn ile bu olaya biyolojide de kullanılan fisyon adını verdiler ve bir çekirdekte oluşan tepkime-
den 200 milyon elektron volt enerji açığa çıktığını hesapladılar.
Otto Hahn (Attu Haan)
Uranyum atomlarının üzerine nötron yollandığında ortaya baryum ve kripton atomları ile yeni nöt-
ronların çıktığını belirledi. Meitner ile aynı laboratuvarda çalışmıştır.
Leo Szilard (Leo Silaar)
“Bir nötron aldığında iki nötronu açığa çıkaran bir atom çekirdeği bulunabilirse zincirleme tepkime
oluşturulabilir.” görüşünü ortaya atmıştır. Sonuçta nükleer zincir tepkimesi tasarımını Enrico Fermi
ile birlikte ortaya atarak nükleer reaktör fikrinin patentini almıştır.
Hans Bethe (Hans Bite)
Hidrojen atomlarının döteryum izotopunu oluşturmak amacıyla tepkimeye girdiğinde bir miktar
enerjinin ortaya çıktığını belirledi. Proton-proton zincir tepkimesi adlandırmasını ortaya atmış ve
bunun Güneş’ten çıkan enerjinin kaynağı olduğunu belirtmiştir.
Albert Einstein (Albırt Aynştayn)
Enerjinin, ışık hızının karesiyle maddenin kütlesinin çarpımına eşit olduğunu öne sürerek bilim dün-
yasında yeni bir çığır açmıştır. Enerji ve maddenin birbirlerinin dönüşümü olduğunu söylemiştir.
Kimyasal tepkimeler sonrası küçük de olsa kütlenin bir kısmının enerjiye dönüştüğünü ve bu duru-
.
mu açıklamak için E = m c² eşitliğinden yararlanılması gerekliliğini ortaya atmıştır. Özel görelilik
kuramı bu eşitliğin sonucu olarak türetilmiştir.

159