Page 197 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 128

6. ÜNİTE > Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları Kazanım 12.6.2.1: Yarı iletken maddelerin genel özelliklerini açıklar.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi İLETKEN Mİ, YALITKAN MI? 15 dk.
Amacı Elektrik iletkenliği bakımından yarı iletken maddelerin genel özelliklerini ifade edebilme. Bireysel
Öğretmene Not: Etkinlikten bir hafta önce öğrencilerden yarı iletken maddelerin özellikleri ile ilgi araştırma yapmalarını isteyiniz.
Yönerge Yarı iletken maddelerle ilgili verilen soruları cevaplayınız.
1 Aşağıdaki tabloda iletken, yalıtkan ve yarı iletken maddelerin özellikleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Bilgilerle uyumlu olan özellilk için (x) işaretini kullanarak tabloyu doldurunuz.
Yalıtkan Yarı İletken
Bilgi İletken Madde
Madde Madde
1. Elektrik akımına karşı çok az direnç gösterirler.
2. Bazı özel şartlar altında iletken durumuna geçerler.
3. Elektronları atomlarına sıkı olarak bağlıdır.
4. Atomları 1, 2 veya 3 valans elektronlu olan metallerdir.
5. Kristal yapıya sahiptirler.
6. Bu maddelerin dış yörüngedeki elektron sayıları
8 veya 8’e yakın olduğundan elektronların atomdan
uzaklaştırılması zordur.
7. Doğal olarak bulunabilecekleri gibi laboratuvarda
bileşik olarak da elde edilebilirler.
8. İletkenlik özelliği kazanmaları geçici olup dış etki
kalkınca elektronları tekrar atomlarına döner.

2
N tipi ve P tipi yarı iletkenlerle ilgili altı arkadaşın yaptığı açıklamalar şu şekildedir:
Emir: N tipi yarı iletken, elektron almaya; P tipi yarı iletken ise elektron vermeye yatkındır.
İrem: Silisyuma arsenik atomu eklendiği zaman N tipi yarı iletken elde edilir.
Yiğit: Silisyum maddesine bor maddesi katkılandığında atomların kurduğu kovalent bağlarda
bir elektronluk eksiklik kalır. Bu eksikliğe oyuk (deşik) adı verilir.
Erdem: P tipi yarı iletken maddeye gerilim kaynağı bağlandığında kaynağın pozitif kutbundaki
elektronlar gerilim kaynağının negatif kutbuna doğru ilerler.
Alya: N tipi yarı iletken maddeye gerilim kaynağı bağlandığında gerilim kaynağının negatif
kutbundan pozitif kutbuna doğru bir elektron akışı başlar.
Bade: Yarı iletkenlere çeşitli katkı maddeleri ilave edilerek yalıtkanlıkları düşürülür.
Yukarıdaki açıklamalarda kimler doğru, kimler yanlış bilgi vermiştir? Açıklayınız.

3 Silisyum ve germanyum elementlerinden her ikisi de yarı iletkenlik özelliği gösterdiği hâlde
yarı iletken devre elemanı üretiminde çoğunlukla silisyum elementinin kullanılıp germanyum
elementinin tercih edilmemesinin sebebi nedir? Açıklayınız.

195
Hazırlayan: Belgin SÖNMEZ