Page 64 - Kimya - 12. Sınıf Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 12 29

2. ÜNİTE > Karbon Kimyasına Giriş Kazanım 12.2.4.1. Kovalent bağlı kimyasal türlerin Lewis formüllerini yazar.
Aşağıdaki periyodik tabloda bazı A grubu elementlerinin Lewis elektron nokta sembolleri yer Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
almaktadır. Bu tablodan ve verilen bilgilerden yararlanarak soruları cevaplayınız. Etkinlik İsmi GÖZÜMDE NOKTALAR UÇUŞUYOR 40 dk.

Amacı Kovalent bağlı kimyasalların Lewis formüllerini yazarken adımları doğru şekilde izleyebilme Grup

Yönerge Ayla öğretmenin hazırladığı etkinlikten yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Ayla öğretmen öğrencilerinin kovalent bağlı kimyasal türlerin Lewis formüllerinin yazılması konusu
ile ilgili önbilgilerini varsa eksik ya da yanlış öğrenmelerini ortaya çıkarmak için bir etkinlik hazır-
lar. Öğrencilerinden aşağıdaki soruları cevaplamalarını ister. Üçer kişilik öğrenci grupları oluşturur.
Öğrenciler tüm soruları grup arkadaşları ile tartışarak cevaplar. Sonrasında her soru teker teker ele
alınır. İlk soru için grup sözcüleri grubu adına verdikleri cevabı sınıf arkadaşları ile paylaşır. Büyük
sınıf tartışması ile öğrencilerin fikirlerini paylaşmasına ve aynı zamanda varsa eksik ya da yanlış
öğrenmelerini fark ederek gidermesine olanak sağlanır. Ardından diğer soruya geçilir. Her bir soru
için öğretmen rehberliğinde ortak karar alındıktan sonra etkinlik tamamlanır.

1. Aşağıdaki metni anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde boşluklara uygun kelimeler yazarak doldu-
runuz.

Kimyasal değişimlerde etkin rol oynayan elektronlar atomların en dış katmanında yer alan
..…………… elektronlarıdır. Bu elektronlar kimyasal değişim sürecinde atomlar arasında ya alınıp
verilerek ya da ortaklaşa kullanılarak bağ oluşumlarını sağlarlar. Bu oluşumda bahsi geçen elektron-
ların atomların bağ yapma kapasiteleri üzerindeki rolünü açıklamak için Gilbert Newton Lewis ta-
rafından 1900’lü yılların başlarında kübik atom teorisi ortaya konulmuştur. Günümüzde ise bu teori
Lewis formülleri olarak bilinmektedir. Lewis formüllerinde atom sembolleri etrafında atomun en dış
katmanında yer alan bu elektronlar sayısı kadar nokta ile temsil edilir. Organik bir bileşiğin Lewis
formülü yazılırken atom etrafındaki nokta sayıları hidrojen atomu için kendine en yakın soygaz olan
helyuma benzeyerek kararlı hâlde olması adına iki tanedir. Buna ……………. kuralı denir. Diğer
ametal elementler için ise kendine en yakın olan aynı periyodundaki soygaza benzeyerek kararlı
halde olması için sekiz tanedir. Buna da ……………. kuralı denir. Bu iki kural dikkate alınarak önce
bağ yapma kapasitesi en fazla ve sayıca en az sayıda olan atom yazılır. Bu atom ……..……. atomdur.
Daha sonrasında diğer atomlar bu atom etrafına yerleştirilir. Bağ yapımında rol oynayan elektronla-
ra …………….. (bağlayıcı) elektron, bağ yapımına katılmayan elektronlara ise ……………. elekt-
ron denir.

2. Aşağıda atom numaraları verilen 2. periyot elementlerinin elektron dağılımlarını yaparak grup
numaralarını, değerlik elektron sayılarını, Lewis formüllerini ve bağ sayılarını belirleyiniz.

Li Be B C N O F Ne
3 4 5 6 7 8 9 10
Elektron Dağılımı
Bileşik Formül Lewis Formülü Bileşik Formül Lewis Formülü
Grup Numarası
metan CH etan C H
4 2 6
Değerlik Elektron
Sayısı
metanol CH OH etanol C H OH
3 2 5 Lewis Formülü

metanal CH O etanal C H O Bağ Sayısı
2 2 4

65