Page 90 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 90

TÜRKİYE CUMHURİYETİ                                                    TÜRKİYE CUMHURİYETİ
 43  İNKILAP TARİHİ 12   Ortaöğretim Genel Müdürlüğü  Ortaöğretim Genel Müdürlüğü  İNKILAP TARİHİ 12   44
 ve ATATÜRÇÜLÜK
                                                                        ve ATATÜRÇÜLÜK
             4. ÜNİTE >  İki Savaş Arasındaki Dönemde   Kazanım 12.4.3: İki dünya savaşı arasındaki dönemde dünyada meydana gelen siyasi ve
             Türkiye ve Dünya              ekonomik gelişmeleri kavrar.
 MİLLETLER CEMİYETİNİN KURULMASI (10 OCAK 1920)  Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi  Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

 ABD Başkanı Wilson, dünya barışının korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla   Etkinlik İsmi  KARA PERŞEMBE  20 dk.
 uluslararası bir teşkilatın kurulmasını istemişti. Paris Barış Konferansında bu fikir 32 devlet tara-  Amacı  1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin yıkıcı sonuçlarını ülkelerin üretim ve yönetim stratejileri açısından analiz edebilme  Bireysel
 fından kabul edilerek teşkilatın kurulma kararı alınmıştı. 10 Ocak 1920’de merkezi Cenevre olan
 ve asil üyelerini I. Dünya Savaşı’nın galip devletlerinin oluşturduğu Milletler Cemiyeti kuruldu.   Yönerge  Aşağıda verilen metinleri ve görseli dikkate alarak soruları cevaplayınız.
 Savaşta tarafsız kalmış olan devletler de asil üyeler arasına dâhil edildi. Kuruluşunda 18 üyeden
 oluşan cemiyetin üye sayısı daha sonra 63’e ulaştı.
                                                 KARA PERŞEMBE
 Fakat Cemiyet kısa bir süre sonra kuruluş amacından uzaklaştı ve büyük devletlerin çıkarlarını   I. Dünya Savaşı sürecinde özellikle Avrupa ül-  I. Dünya Savaşı’nın getirdiği zorluklar karşı-
 savunan bir örgüt hâline geldi. Sömürgeci büyük devletler, kendi egemenliği altındaki halkların   keleri birbirleri ile savaşırken erkeklerin de bü-  sında ABD’de küçük şirketler birleşmiş ve te-
 isteklerini kesinlikle dikkate almadıkları gibi Cemiyet’in ilkelerinin de kendi sömürgelerinde uy-  yük kısmının askerde olması üretimi düşürdü.  keller oluşturmuşlardı. 1929’a gelindiğinde 200
 gulanmasına razı olmadılar. Bu sebeplerledir ki Cemiyet uluslararası birçok sorunun çözümünde   Buna karşın savaştaki ülkelere ihracat yapan  civarındaki holding  Amerika ekonomisinin
 beklenen katkıyı yapamadı.  Amerika Birleşik Devletleri’nde gerek tarımsal  %50’sini kontrol eder hale gelmişti. Amerikalı

 Türkiye 1930’lu yıllara gelindiğinde Lozan’dan kalan sorunları barışçı yollarla büyük ölçüde çö-  üretim gerek sanayi üretimi olağanüstü arttı ve  zenginler bu dönemde üretim sektöründeki gü-
 züme kavuşturmuş ve komşularıyla iyi ilişkiler içine girmişti. Bu gelişmeler sonrası Yunanistan’ın   büyük kârlar elde ettiler. Fakat savaş sona erince  vensizlikten dolayı borsaya yönelmiş ve spekü-
 ve İspanya’nın önerisiyle Milletler Cemiyeti, Türkiye’yi üyeliğe davet etti. Cemiyet’in işleyişindeki   Amerikan çiftçilerinin savaş sırasındaki talep-  latif (yapay) hareketlenmelere de başvurmaya
 aksaklıkların bilinmesine rağmen Türkiye, dünya barışının korunması için beslediği iyi niyetin   leri karşılamak için üretimini artırdıkları tarım  başlamışlardı. Yapılan spekülasyonlarla bor-
 göstergesi olarak üyelik davetini kabul etti (18 Temmuz 1932).  ürünleri ellerinde kaldı. Çiftçiler, üretim fazlası  sadaki hisse fiyatları dört kat artarken gerçek-
               ürünlerini ellerinden çıkarmak için fiyatları dü-  te üretim iki kat bile artmamıştı. Bu dönemde
               şürdüler. Fakat bu defa da savaş sırasında üre-  Amerikan banka ve şirketlerinin çalışma esasla-
 1.  I. Dünya Savaşı’nın ardından imzalanan barış antlaşmaları kalıcı bir barış sağlamakta sizce niçin   timlerini artırmak amacıyla aldıkları kredileri  rını düzenleyen yasalar yetersizdi. Denetleme-
 yetersiz kalmıştır? Görüşlerinizi okuduğunuz metinlerden hareketle belirtiniz.  ödemekte sıkıntıya düştüler.  de ve hissedar yatırımcıların bilgilendirilmesin-
                                                           de büyük eksiklikler vardı.







 2.  Milletler Cemiyetinin kuruluş amacı hakkında neler söylenebilir? Milletler Cemiyetinin kendi ku-
 ruluş amacı doğrultusunda faaliyetler yürütememesinin sebepleri neler olabilir?









 3.  Türkiye Cumhuriyeti’nin Milletler Cemiyetine katılımını diğer devletlerden farklı kılan özel durum
 hakkında neler söylenebilir?




                     Görsel. “İş arıyorum” afişlerini üzerinde taşıyan ABD vatandaşları
               I. Dünya Savaşı sonrasında Amerikan ekonomi-  rasında New York Wall Street (Niv York Vol Sit-
               si sıkıntıya girince ABD yönetimi savaş öncesin-  rit) Borsası düşüşe geçti. Yabancı yatırımcıların
 4.  Dünya barışının korunması ve sürdürülmesi için devletlerarası bir örgüt kuracak olsaydınız bu   de ve sırasında Avrupalı devletlere verdiği kredi  borsa kâğıtlarını ellerinden çıkarmaya başlama-
 örgütün hangi esaslar üzerine kurulmasını planlardınız?  borçlarını geri istedi. Fakat borç alan devletlerin  sıyla bu düşüş daha da hızlandı. “Kara Perşem-
               bunu ödemesi mümkün olmadı. Bu gelişmeler  be” olarak adlandırılan 24 Ekim 1929 Perşembe
               üzerine Amerikalı yetkililer, 1929 yazında kre-  günü on iki milyon hissenin satışa sunulmasıyla
               dileri kısıtlamaya karar verdiler. Bu karar son-  New York borsası çöktü.




 88                                                                                                 89
 Hazırlayan: Akif ÇEVİK
   85   86   87   88   89   90   91   92   93   94   95