Page 69 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9 33

2.ÜNİTE > Hücre Kazanım 9.2.1.1. Hücre teorisine ilişkin çalışmaları açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarımda Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi ŞİŞE MANTARINDAN KORONAYA 20 dk
Amaçları Hücre teorisinin oluşmasına ve gelişmesine katkıda bulunan çalışmaları açıklayabilme Bireysel

Yönerge Aşağıda hücre teorisi ile ilgili metin ve görseller verilmiştir. Metin ve görsellerden yararlanarak soru-
ları cevaplayınız.

1665 yılında İngiliz bilim insanı Robert Hooke, mantar meşesi bitkisinin kabuğundan yapılan şişe
mantarını, kendi yaptığı ilkel mikroskopla incelemiş ve mantarın minik odacıklardan meydana gel-
diğini gözlemlemiştir. Bu odacıklara “hücre” adını vermiştir. Robert Hooke’un mikroskopta gördüğü
görüntü (Görsel 1), aslında mantarın ölmüş hücrelerinin hücre duvarı kalıntılarıdır.

Görsel 1: Şişe mantarının mikroskobik görüntüsü
1600’lü yılların sonuna doğru Hollandalı mercek üreticisi Antonie van Leeuwenhoek, geliştirdiği mik-
roskopla su birikintisindeki tek hücreli canlıları gözlemlemiştir.

1830 yılında bitki bilimci Matthias Schleiden ve hayvan bilimci Theodor Schwann, yaptıkları çalışmala-
rından birbirine bahsedince bitki ve hayvanların benzer yapılardan oluştuğunu keşfetmişler ve bu yapı-
ların hücre olduğunu öne sürerek modern hücre teorisinin temellerini atmışlardır. Bu teoriye göre;
• Hücre canlıların temel, yapısal ve işlevsel birimidir.
• Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşmaktadır.

1800’lü yılların sonuna doğru Robert Virchow, o zamanın yaygın inanışına göre hücrelerin cansız
maddelerden kendiliğinden meydana gelebileceği görüşünün yanlış olduğunu ortaya koyarak teoriye
aşağıdaki maddenin eklenmesini sağlamıştır.
• Tüm hücreler daha önce var olan hücrelerin bölünmesi sonucu meydana gelebilir.

Daha sonra yapılan çalışmalarla nükleik asitlerin ve elektron mikroskobunun keşfedilmesi sonucu
hücre hakkında yeni bilgiler elde edilmiştir. Nükleik asitlerin kalıtım maddesi olduğu ve hücreyi yö-
neten genlere sahip olduğu anlaşılmıştır. Canlıların enerji üretiminde ve protein sentezinde benzer
metabolik olayları kullandığı anlaşılmıştır. Virüslerle ilgili yapılan çalışmalar, virüslerin herhangi bir
hücresel metabolizmaya sahip olmadıkları hâlde canlı hücreler içinde çoğalabildiklerini ortaya çı-
karmıştır. Örneğin 2020 yılında dünya genelinde salgına neden olan korona virüsü (Görsel 2), CO-
VİD-19 hastalığından on binlerce kişinin ölümüne neden olmuştur. Hücre teorisi yeni bulunan bil-
giler sayesinde gelişmektedir.

Görsel 2: Koronavirüsün mikroskobik görüntüsü

67