Page 61 - Coğrafya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 9 36

1.ÜNİTE > Doğa ve İnsan Kazanım 9.1.11. İklim elemanlarının oluşumunu ve dağılışını açıklar.
Genel Beceriler: Problem Çözme, Bilgi Okuryazarlığı Alan Becerileri: Coğrafi Sorgulama
Etkinlik İsmi BİTKİLERİN YAŞAM ALANLARI VE SICAKLIK 30 dk
Amacı Sıcaklığın bitki yaşam alanlarının sınırları üzerindeki etkisi hakkında çıkarım yapabilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıdaki harita ve konu ile ilgili açıklamaları inceleyiniz.
TÜRKİYE’DE BİTKİLERİN SOĞUĞA DAYANIKLILIK HARİTASI

Düşük sıcaklık, bitkilerin yaşam alanlarını belirleyen en önemli çevre faktörlerinden biridir. Çok yıllık bitkiler
(ağaçlar, çalılar, çok yıllık otlar vb.), gelecek büyüme döneminde de hayatta kalabilmek için kış mevsiminin en
düşük sıcaklığına dayanıklı olmak zorundadır. Aşağıdaki harita uzun yılların sıcaklık ortalaması ile elde edilmiştir
ve herhangi bir noktada yıl içerisinde meydana gelen en düşük sıcaklığın dağılışını göstermektedir.
Örneğin 8b ile göste-
rilen rengin yer aldığı
alanlarda yıl içerisinde
gerçekleşen en düşük
sıcaklık -9,4 ile -6,7
o C’dir. Yetişme sınırı en
o
düşük -7 C olan bir
bitki 8b ve üzerindeki
(9a ve 9b gibi) alanlarda
yetişme ortamı bulur-
ken bu bitkinin 8b dü-
zeyinin altında (8a, 7b
gibi) yer alan bir alanda
yaşama ihtimali yoktur.

TÜRKİYE’DE BİTKİLERİN YÜKSEK SICAKLIKLARA DAYANIKLILIK HARİTASI

Bitkilerin yaşamında düşük sıcaklıklar kadar bazı bitkiler için yüksek sıcaklıklar da -bitkilerin gelişme dönemi-
ne bağlı olarak- zararlı etkide bulunur. Sıcaklık dereceleri bitkinin en yüksek büyüme sıcaklığını geçecek olursa
bitki önce bir durgunluk devresi geçirir. Eğer bu sıcaklık artışı uzun süreli devam ederse bitki kaybettiği suyu
karşılayamaz duruma gelir. Önce yapraklardan başlamak üzere yeşil organlar sararmaya başlar. Bitkinin devam-
lı su kaybetmesi ise bit-
kinin yaşamının son-
lanmasına neden olur.
Yandaki harita herhan-
gi bir alanda sıcaklığın
yıl içerisinde yaklaşık
kaç gün 30 C’nin üze-
o
rinde seyrettiğini gös-
termektedir. Örneğin
8 numarada yer alan
yerlerde yıl içersinde
90 ile 120 gün arasın-
da sıcaklık 30 C’nin
o
üzerinde ölçülür. Yaz
sıcaklık isteği çok yük-
sek olmayan ağaçlar bu
alanlarda yaşamaz.

59