Page 257 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 165

6. ÜNİTE > ELEKTROSTATİK Kazanım: 9.6.1.3. Elektrik yüklü cisimler arasındaki etkileşimi açıklar.
Genel Beceriler: Problem Çözme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Değişkenleri Belirleme Becerisi, Verileri Toplama, İşleme,
Yorumlama Ve Sonuç Çıkarma Becerisi

Etkinlik İsmi ELEKTRİK YÜKLÜ CİSİMLER ARASINDAKİ ETKİLEŞİM 20 dk
Amacı İki elektrik yükü arasındaki elektriksel kuvvetin (Coulomb kuvveti) hangi değişkenlere bağlı olduğunu belirleme Grup
ve matematiksel modelini çıkartma.

ELEKTRİK YÜKLÜ CİSİMLER ARASINDAKİ ETKİLEŞİM

Sınıfınızda üçer kişilik gruplar oluşturunuz. Verilen teorik bilgiyi ve fizik laboratuvarında yapılan bir
deneyin uygulama basamaklarını okuyarak soruları cevaplandırınız.
TEORİK BİLGİ:
1785’te Charles Coulomb hareketsiz yükler arasında geçerli olan kuvvet yasalarını bulmuştur. Konuyla
ilgili deneyleri, Henry Cavendish’in 1798 yılında genel çekim sabitini ölçmek için kullandığı burulma
terazisine benzer bir teraziyi kullanarak gerçekleştirmiştir. Coulomb deneylerinde, Cavendish cihazındaki
büyük topların yerine elektrik yüklü küçük küreler kullanılmıştır.
Burulma terazisi, ucuna kuvvet uygulandığında dönen (açı yapan) bir araçtır ve ne kadar kuvvet uygula-
nıldığı açı miktarının kıyaslanmasıyla bulunur.

Burulma
ipi

Yüklü
Toplar

Burulma terazisi

DENEYİN YAPILIŞI:
1. Burulma terazisinin ucuna yük çeşidi ve miktarı bilinen küçük bir yüklü cisim (iletken) yerleştirilir.
Sonra nötr (elektrik yükü sıfır olan) bir cisim bu yüklü cisme yaklaştırılır. Aralarında bir kuvvetin
uygulanıp uygulanmadığı gözlenir.
2. Burulma terazisinin ucuna yerleştirilen q yükü ile ona yaklaştırılan q yükünün cinsleri aynı ve
1
2
ikisi de pozitif (+) olarak verilir. İki yük arasındaki mesafe sabit tutularak q yükünün miktarının q =1
1
1
olduğu farz edilir.
q yükünün 0; 0,25; 0,5; 0,75; ve 1 olması durumları için elektriksel kuvveti ölçmek amacıyla burulma
2
terazisinde elektriksel kuvvetin büyüklüğünün göstergesi olan açıların büyüklükleri sırası ile 0°, 22 ,
0
43 , 64 ve 86 olarak ölçülür.
0
0
0
3. Bu defa yük miktarları sabit tutulup yükler arasındaki mesafe 2’den başlayarak 0,5 adımlarla 8 birim
olana kadar arttırılır. Bu mesafelere karşı açıların büyüklükleri sırası ile 86 , 55 , 380, 280, 210, 170, 130,
0
0
110, 100, 80, 70, 60 ve 50 olarak ölçülür.
NOT: Elektriksel kuvvetin elektrik yükü miktarları ve yükler arasındaki mesafe ile olan ilişkisini daha
kolay inceleyebilmek için elektrik yük miktarları ve yükler arası mesafe birimsiz olarak verilmiştir.

257