Page 114 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 55

3. ÜNİTE > Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Kazanım 9.3.3.4: Kovalent bağlı bileşiklerin adlandırmasını yapar.
Genel Beceriler: Karar Verme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma
Etkinlik İsmi BİLEŞİĞİN ADI NE? 20 dk.
Amacı Kovalent bağlı bileşiklerin adlandırılmasındaki kuralları kavrayabilme. Grup

Yönerge Aşağıda dört aşamadan oluşan bir etkinlik verilmiştir. Aşamalarda istenenlere dikkat ederek etkin-
liği uygulayınız.

1. Aşama:
“Küresel bir sorun hâline gelen Covid-19 salgınında insanların sık sık su (H O) içmeleri gerektiği üzerin-
2
de durulmuştur. Hastalıktan korunmak için su içmek ne kadar önemli ise temizlikte de suyu kullanmak
o derece önemlidir. Su kovalent bağlı bir bileşiktir. Günlük yaşamda adını çokça duyduğumuz sirke asidi
(CH COOH), tuz ruhu (HCI) ve buna benzer birçok bileşik de kovalent bağlıdır.”
3
Yukarıda verilen metinden yola çıkarak öğrencilerin sıra arkadaşlarıyla 4 dakika “bileşik”, 4 dakika da
“kovalent bağlı bileşik” kavramları hakkında konuşmaları ve her ikisi için de ayrı ayrı ortak birer açık-
lama oluşturmaları istenir. Bileşik ve kovalent bağlı bileşik hakkında kendilerine söz verilen grupların
açıklamaları dinlenir, verilen bilgilerin ortak yönleri tahtaya yazdırılır. Sonrasında öğretmen tarafından
her iki kavram için genel bir açıklama yapılır.

2. Aşama:
Günlük yaşamda adını sıkça duyduğumuz H O (Dihidrojen monoksit), HCl (Hidrojen klorür), CO
2
(karbonmonoksit), CO (karbondioksit) gibi kovalent bağlı bileşiklerin adlandırılmasının nasıl yapıldığı
2
sınıfa sorulur. Alınan cevaplardan sonra öğretmen, kovalent bağların sistematik adlandırılmasında kul-
lanılan sayıların Latince adlarını tahtaya yazar.

Sayılar ve Latince Adları

1: mono 6: hekza

2: di 7: hepta

3: tri 8: okta

4: tetra 9: nona

5: penta 10: deka

3. Aşama:

Sınıftaki öğrencilerden beşer kişilik gruplar oluşturulur. NF : (azot triflorür), P O : (difosfor trioksit),
3
3
2
CO (karbonmonoksit), N O (diazot monoksit) bileşiklerinin sistematik adlandırmasının hangi kural-
2
lara göre yapılmış olabileceği ve işlemin nasıl formülleştirilebileceği sorusu sınıfa sorulur. Gruplardan,
verilen bileşikler üzerinde 5 dakika çalışmaları istenir. Bazı gruplardan cevaplar alınır. Sonrasında öğret-
men aşağıdaki genel açıklamayı yapar.

113