Page 75 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 39

2. ÜNİTE > İnsanlığın İlk Dönemleri Kazanım 9.2.3: İlk Çağ’da yeryüzündeki belli başlı medeniyet havzalarını tanır.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerisi

Etkinlik İsmi HANGİ DEMOKRASİ? 20 dk.
Amacı İlk Çağ Yunan medeniyetinde görülen Atina demokrasisini analiz edebilme. Bireysel

1. Yönerge Metni okuduktan sonra soruları cevaplayınız.

ATİNA DEMOKRASİSİ

Demokrasi, bir yönetim biçimi olarak İlk Çağ Grek şehir devletlerinden Atina’da ortaya çıkmıştır ve
bugün çağdaş demokrasinin kökeni olarak da bu İlk Çağ Atina demokrasisi gösterilmektedir. Ancak
demokrasinin bu antik prototipi, bazı yönlerden bugünkü hâline benzemekle birlikte birçok yönden
de ondan ayrılmaktadır. Örneğin Atina vatandaşları meclis görüşmelerine bizzat katılmak zorunday-
dılar, aksi hâlde cezalandırılırlardı. Dolayısıyla burada temsilî demokrasi değil doğrudan demokrasi
söz konusuydu. Ancak Atina’ da yaşayan herkes vatandaş olarak kabul edilmiyordu; vatandaşlık, ay-
rıcalıklı bir statüydü ve şehir halkının yarısından daha azı bu ayrıcalığa sahipti. Şehre dışarıdan göçle
gelen yabancılar, şehirde yaşayan kadınlar ve köleler vatandaş sayılmadıkları için siyasi karar alma
süreçlerine katılamazlardı. Sonuç olarak demokratik süreçlere katılma ayrıcalığı sadece Atinalı öz-
gür erkeklere özgüydü. Öte yandan bu demokrasi anlayışında, vazgeçilemez temel haklar fikri yoktu.
Bunun en bilinen örneği meşhur filozof Sokrates’in düşünceleri nedeniyle idama mahkûm edilmesi
hadisesidir. Bugünkü anlamda bürokrasinin ve avukatların olmadığı Atina’da yargılamayı da meclis
üyesi olan jüri, yani vatandaş yapıyordu. Avukatlık olmadığı için savunmayı da suçlanan kişi kendisi
yapardı. Sokrates’in idam kararının yaklaşık 500 juri üyesi tarafından verildiği düşünülmektedir. Tüm
bunlara rağmen Atina’da ortaya çıkan demokrasi İlk Çağ için önemli bir gelişmedir.

1. İlk Çağ Atina’sında kadınlara yapılan hak mahrumiyeti size yapılmış olsaydı demokrasi hakkındaki
fikriniz ne olurdu?

2. Sokrates’in cezalandırılma kararının uzman yargıçlarca değil de halk jürisi tarafından alındığı dü-
şünüldüğünde, Atina demokrasisi ile bugünkü çağdaş demokrasi arasında ne gibi farklar vardır?
Yorumlayınız.

73