Page 10 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Bir nöronda impulsun yönü, genellikle dendritten akson ucuna doğrudur. Nöronlar arasında impulsun
yönü ise bir nöronun akson ucundan diğer nöronun dendritine doğrudur.
Bir nöronda impuls oluşturan en küçük uyarı şiddetine eşik değer (eşik şiddeti) denir. Nöron, eşik de-
ğerden küçük şiddetteki uyarılara cevap vermez ve impuls oluşmaz. Eşik değer ve daha büyük şiddetteki
uyarılara ise aynı şiddette cevap verir ve impuls oluşur. Buna ya hep ya hiç prensibi denir (Grafik 1.1.1).

İmpuls

Eşik değer Uyarı şiddeti

Grafik 1.1.1: Ya hep ya hiç prensibi

Ya hep ya hiç prensibine göre uyarı, eşik değerin üzerindeyse sinir telinde oluşan impuls aynı hızda ve
aynı şiddette ilerlemeye devam eder. Bunun sebebi impuls iletilirken gerekli olan enerjinin nöron tarafın-
dan sağlanmasıdır. Belli bir eşik şiddetini aşan uyarılara nöronun oluşturduğu tepki, eşik değerdeki uyarıya
verilen tepkiyle aynıdır. Bu durum, tek sinir teli ya da tek kas teli için geçerlidir. Sinir demeti ya da kas
demeti için geçerli değildir. Çünkü sinir demetini oluşturan her bir sinir telinin uyarılmasını sağlayan eşik
değer farklıdır. Sinir demetinde düşük şiddetteki uyarılar, önce kolay uyarılan nöronlarda impuls oluşturur.
Uyaran şiddeti arttıkça uyarılan nöron sayısı ve impuls sayısı artar ve böylece uyarıya daha güçlü yanıt
verilir. Örneğin 20 °C sıcaklıkta bir cisme dokunulduğunda beyne iletilen impuls sayısı ile 45 °C sıcaklıkta
bir cisme dokunulduğunda beyne iletilen impuls sayısı aynı değildir. Bu nedenle elin 45 °C sıcaklığa verdiği
tepki, 20 °C sıcaklığa verdiği tepkiden fazladır (Görsel 1.1.9).

20 °C sıcaklıkta cisim 45 °C sıcaklıkta cisim
Görsel 1.1.9: Uyarı şiddetinin artışına bağlı impuls oluşumu

22