Page 26 - Tarih 11 | Çalışma Defteri-4

CEVAP ANAHTARI

BECERİ TEMELLİ - 1
1. Osmanlı Devleti’nin İttifak Devletleri arasında bulunması her iki taraf için de faydalı sonuçlar doğurabilirdi. Jeostratejik açısından Almanya’nın işini kolaylaştırabilirdi. Osmanlı Devleti’nin
İttifak Bloğunda yer alması, mücadele cephesini genişleteceği için Almanya’nın üzerindeki baskıyı azaltacağı gibi Almanya’nın geniş coğrafyalara ulaşmasını da kolaylaştıracaktı. Osmanlı
Devleti ise bu blokta yer alarak Almanya ile kara bağlantısı kurabilir ve onun askerî teknolojik altyapısından faydalanabilirdi.
2.a. Sebep ( Eylem): Bloklaşma teşebbüsleri Almanya ve İtalya tarafından başlatıldı. Siyasi birliklerini sağladıktan sonra küresel rekabette hak ettiklerini düşündükleri payı almak için birlikte
hareket etmek zorundaydılar. Bu yolda Almanya, İtalya ve Avusturya-Macaristan arasında savunma amaçlı bir ittifak kuruldu. Kurulan bu ittifak diğer büyük devletleri tedirgin edince ikinci
blok da İngiltere, Fransa ve Rusya arasında kuruldu.
b. Sonuç (Etkisi) : Bloklaşma, devletlerarasındaki rekabeti derinleştirdi ve bu durum küresel çapta bir savaşla sonuçlandı.
c. Mekanizma : İki blok halinde gruplaşan devletlerarasında küresel rekabette pay elde etme yarışı, beraberinde silahlanma yarışını doğurdu. Dünyadaki hammadde kaynakları, ticaret yolları
ve pazarlara hâkim olma yarışı bu bloklar arasında bir savaşı doğurdu.
Blokların oluşup genişlemesinde her devletin kendine ait sebepleri vardı. Osmanlı Devleti, oluşan bloklara karşı muhtemel toprak kaybını önlemek ve kaybettiği topraklarını geri kazanmak
istiyordu. Trablusgarp’ı Osmanlı’dan gasp etmiş olan İtalya, Osmanlı’nın İttifak Devletleri bloğuna girişini kabul etmemiş ve bunun gibi başka gerekçelerle İtilaf Devletlerine geçerek taraf
değiştirmişti. Almanya’nın güçlenmesinden rahatsız olan Fransa ve İngiltere, Rusya’yı yanlarına çekerken her birinin kendine has sebepleri vardı. Örneğin Rusya Avusturya aleyhine Balkan-
lar’da egemen olmak istiyordu.
2. Osmanlı Devleti’nin bloklardan birine girmeyi tercih etmesinin, sebep sonuç ilişkisinden öte karşılıklı bir değişim (korelasyon) durumu olup olmadığına dair kanıtlarınız var mı? Açıklayın.
Bloklaşma konusunda Osmanlı Devleti önünde üç yol vardı: tarafsız kalmak, İttifak Bloğu ya da İtilaf Bloğunda yer almak. Osmanlı yöneticileri, savaşta tarafsız kalmanın devlet için daha ağır
sonuçlara yol açacağını, İngiltere ve Rusya karşısında devletin savunmasız kalacağını düşündüğü için oluşan yeni güç dengesinde kendilerine yer kazanmaya çalıştılar. İtilaf Devletleri Osman-
lı’nın kendi bloklarında yer almasını istememişti. Osmanlı yöneticileri de kendilerini İttifak Devletleri arasında yer almak zorunda hissetti. Bu açılardan bakıldığında tarafların konumlanışı,
birbirlerinin takındıkları tutuma göre değiştiği, bir korelasyon olduğunu göstermektedir.

BECERİ TEMELLİ-2

1. Kavalalı Mehmed Ali Paşa Zeki, hırslı, kurnaz, çalışkan, reformist, kendi menfaatlerini devletinin menfaatleri üzerinde tutan, okuma yazma bilmeyen, büyük emelleri uğruna
sonuçlarını düşünmediği siyasi ve askeri hamleler yapan, önceleri bir asker, komutan daha sonra da askeri ve siyasi kabiliyetleri nedeniyle kısa süre içinde Mısır’a vali olarak atanan
bir şahsiyetti.
2. Osmanlı’da liyakat için eğitim ve yetenek önemlidir. Fakat okul eğitimi almamış çok yetenekli kişilere de devlet kademelerinde görev verilmiştir. Öğrencinin bilgi birikimine ve
araştırma yeteneğine bağlı olarak küçük bir gemi reisliğinden Osmanlı Devleti’nde kaptan-ı deryalığa yükselen Barbaros Hayreddin Paşa vb. farklı cevaplar verilebilir.
3. Mehmed Ali Paşa Mısır’ın farklı yerlerinde okullar açtı, sulama kanalları açtırarak tarımsal üretimi artırdı, tarımsal ve hayvansal ürünleri işleyen iplik, şeker, bez, deri fabrikaları
ile ordunun ihtiyacını karşılayacak silah ve mühimmat fabrikaları açtı. Endüstri, ticaret ve ziraat alanında geliştirdiği üretim, tekel sistemi ve sıkı takip politikaları sayesinde Mısır
hazinesinin yıllık gelirlerini artırdı. Fransızların desteği ile bağlı olduğu Osmanlı Devleti’ne yardım edecek güçte modern bir ordu kurdu. Mehmed Ali Paşa’nın en büyük amacı
Osmanlı Devleti’nin merkezini ele geçirip, tahta çıkarak kendisinden sonra oğullarının saltanatını güvenceye almaktı. Amaçlarına ulaşmak için yapmış olduğu siyasi ve askeri ham-
leler Osmanlı merkezi yönetimini derinden sarstı. Merkezi bir devlet yapısına sahip olan Osmanlı Devleti’nin otoritesi sarsıldı, askeri ve siyasi açıdan bir valisiyle baş edemeyecek
derecede güçsüzleştiği ortaya çıktı.
4. Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın sahip olduğu ekonomik ve askeri gücü bağlı bulunduğu devlete karşı isyan ederek zayi etmesi, elinde bulundurduğu gücü kontrol edemediğinin
göstergesidir. Mehmed Ali Paşa’nın bu durumu, iyi amaçlar uğruna kullanılmayan bir gücün güç olmadığına, aksine devlet yönetim mekanizmalarına çok büyük zararları olduğuna
bir kanıttır.
5. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak Osmanlı payitahtını ele geçirip padişah olmak istedikleri şeklinde vb. farklı cevaplar verilebilir.
6. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak Osmanlı Devleti uluslararası arenada daha güçlü bir devlet olurdu, Rusya, İngiltere ve Fransa’ya karşı gerçek-
leştirdiği askeri mücadelelerde başarılı olurdu, halk ekonomik anlamda daha az sıkıntı yaşardı vb. farklı cevaplar verilebilir.
7. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak: ya devlet başa ya kuzgun leşe devletleri yıkan tüm hatanın altında, nice gururun gafleti yatar, ihanetin büyüğü
küçüğü olmaz vb. farklı cevaplar verilebilir.

BECERİ TEMELLİ-3

1. Mısır Sorunu’ nda Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünden yana tavır sergileyen devletlerin politik gerekçeleri kendi ülkelerinin çıkarlarını korumak istemeleridir. Devletler
arası ilişkilerde belirleyici faktör siyasi ve ekonomik çıkarlardır. Jeostratejik açıdan Mısır ve Suriye de zayıf bir Osmanlı yönetimini güçlü bir yönetime yeğleyen devletler, menfa-
atlerine uygun olduğu için Osmanlı’nın toprak bütünlüğünden yana politika izlemişlerdir.
2. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak devletlerin çıkar ilişkileri, çıkar çatışmaları veya çıkarları nedeniyle Osmanlı Devleti’yle yaptıkları uzlaşmalar
örnekler vb. farklı cevaplar verilebilir.

3. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak fermanın okunması sırasında Mehmed Ali Paşa ve çevresindeki devlet erkânının tavırlarındaki rahatlığı, boş
vermişliği, merkezi yönetimi ciddiye almama durumlarını 2 No. lu görselde okuyabilir, yorumlayabilir vb. farklı cevaplar verilebilir.
4. Osmanlı Devleti’nin Mısır Sorunu’ nun çözümünde İngiltere, Fransa ve Rusya’dan yardım talep etmesi siyasi bir risktir. Çünkü Mısır Sorunu’ndan kısa süre önce 1829 da İngiltere,
Fransa ve Rusya birlikte Yunanistan’ın lehine Navarin’ de Osmanlıları ağır bir yenilgiye uğratmış, Osmanlı donanmasını yakmışlar, Yunanistan’a bağımsızlığını kazandırmışlardı.
Ruslar Osmanlı topraklarını işgal etmiş, Fransız komutan Napolyon ise kısa süre önce Mısır’ı işgal etmişti. Fırsatlar açısından değerlendirirsek Osmanlı Devleti Ruslarla müttefik
olup İngiltere ve Fransa’ya karşı denge siyaseti izlemiş, Mehmed Ali Paşa’nın toprak bütünlüğüne zarar vermesi durumunda bu devletlerin bölgedeki menfaatlerinin etkileneceğini
göstermiş ve bir süre daha varlığını devam ettirmiştir.

5. Öğrencinin bilgi birikimine ve araştırma yeteneğine bağlı olarak farklı cevaplar verilebilir.

ORTAÖĞRETİM 26 TARİH- 11
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ