Page 34 - Fizik 11 | Çalışma Defteri-5

CEVAP ANAHTARI

BECERİ TEMELLİ - I

Tablodaki değerlere bakıldığında, sürtünme kuvvetinin büyüklüğü arttıkça verim azalmaktadır. Tek
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim
bir kütle için bakıldığında sürtünme kuvveti sürtünme katsayısı ile doğru orantılı olarak artarken, ve- Fizik 11 Ders Kitabı, Sayfa 216-238.
rim sürtünme katsayısı ile ters orantılı olarak azalır. İki kütle karşılaştırıldığında verimin aynı kaldığı
görülür. Çünkü kütleden dolayı sürtünme kuvveti arttıkça kütleyi dengeleyecek kuvvetin büyüklüğü
de artar. Verim bir oran olduğu için sonuç kütleye bağlı olarak değişmez.

BECERİ TEMELLİ - II

1. Öğrencilerin verdiği cevaplarda farklılıklar görülebilir. 2. Öğrencilerin verdiği cevaplarda farklılıklar görülebilir.Muhtemel ce-
Muhtemel cevaplar: vaplar :
Bocurgat: Ağır yükleri çekmek için manivela ile döndürülen ve döndü- Bocurgat sistemi, zaman içerisinde ihtiyaca göre geliştirilmiştir. Farklı
rüldükçe çekilecek nesnenin bağlı bulunduğu urganı kendi üzerine saran basit makinelerle (çarklar, dişliler vb.) birleştirilerek kapalı düzeneklere
çıkrık. yerleştirilen ve boyutları küçültülen bocurgatlar oluşturulmuştur. Bunlar
Güçlü Yönleri: İş kolaylığı sağlar, ağır yüklerin taşınmasına imkân tanır. El frenli mekanizmalar ile kullanılmaktadır. Çelik halat ya da zincir kullanıl-
ile kavranamayan yüklerin çekilerek hareket ettirilmesini sağlar. ması ve döndürülmesi için gereken insan gücü yerine elektrikli motorun
Zayıf Yönleri: İnsan gücü gerektirir. Bulunduğu yere sabitlenemeyebilir, devreye girmesi sayesinde bocurgat, daha kullanışlı hâle getirilmiştir. Bu
döndürülürken kırılabilir, kullanılan ip/urgan kopabilir. nedenle özellikle gemilerde, tersanelerde, itfaiyelerde ve vinç sistemle-
Öneriler: Taşınacak yükü çekebilecek güçte olan malzemeden yapılma- rinde tercih edilen bir basit makine sistemi hâline gelmiştir.
lıdır. Kırılmaması ve yerinden oynamaması için kullanı-lan manivela ve Noria sistemi, günümüzde çok yaygın değildir. Zaman içerisinde, su-
yapı malzemesi çelik, beton gibi dayanıklı maddelerden seçilmelidir. yun yönlendirilmesi ile ilgili yapılan çalışmalar sonucu supompaları, su
Elektrik sistemi ile birleştirilebilir. fıskiyeleri oluşturulmuştur. Tarım alanları için elektrikle çalışan sulama
Noria: İnsan ya da hayvan gücü kullanılmadan suyun akışıyla dönebilen sistemleri geliştirilmiştir. Basit makineler, sade sistemler olarak düşünül-
büyük bir çark ve çarka bağlı açık uçlu borulardanoluşan bir su taşıma se de günümüz teknolojisi ile birleştirilip geliştirilerek farklı sistemlere
sistemidir. Çark, bulunduğu su yatağındaki suyun akışıyla dönerek boru- entegre biçimde kullanılmaktadır. Günümüz teknolojisinde kullanılan
lara su alır. Suyu çarkın tepesindebulunan kanala aktararak suyun yük- birçok alet, basit makine parçalarının elektrikli ya da basıçlı düzeneklerle
seltilmesini ve taşınmasını sağlar.Güçlü Yönleri: Suyun yükseltilmesini, birleşik entegrasyonu ile çalışmaktadır. Aşağıda bu duruma bazı örnekler
yönlendirilmesini ve uzaklara taşınmasını sağlar. İnsan gücüne ihtiyaç verilmiştir.
duymaz. Dişli çarklar: Elektrik motorlarında, redüktörlerde ve redüktör kullanı-
Zayıf Yönleri: Akıntı hızına bağlı olarak taşınabilecek su miktarı değişir. larak çalışan tüm sistemlerde, arabalarda, vinçlerde, asansör sisteminde,
Kanallarda ilerleyen suyun debisi uzaklık arttıkça düşer. Sistemde tıkan- robotlarda kullanılır.
malar yaşanabilir. Kasnaklar: Motorlu ya da motorsuz tekstil makinelerinde dikiş makine-
Öneriler: Kullanılan tek çark sistemi yerine, yarıçapları ve dişli sayıla- lerinde, arabalarda, yük taşıma sistemlerinde kullanılır.
rı farklı olacak şekilde seçilen birden fazla dişli çarkın birleştirilmesiyle Palangalar: Elektrikli ya da hidrolik sistemlerle birlikte gemilerde, yük
oluşturulmuş birleşik bir makine sistemi kullanılabilir. Böylece sadece taşımacılığında, inşaatlarda, maden ocaklarında kullanılır.
su akışı ile sağlanan tork, dişli sistemlerin katkısıyla daha büyük değere Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 Ders Kitabı,
ulaştırılarak daha fazla miktarda ve daha hızlı su taşınması sağlanır. Siste- Sayfa 241-247.
me, su taşıma boruları yerine hareketli kaplar eklenebilir.

ORTAÖĞRETİM 34 FİZİK-11
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ