Page 24 - Tarih 9 | Çalışma Defteri-5
P. 24
CEVAP ANAHTARI
BECERİ TEMELLİ-1
1. İç Asya’nın coğrafi özellikleri burada yaşayan toplulukları çeşitli şekillerde etkilemiştir. Coğrafi şartların sert olması
bu toplumların karakteristik yapısına yansımış, onların diğer bölgelerdeki toplumlara göre çeşitli durumlar karşısında
daha olgun ve dayanıklı olmasını sağlamıştır. İç Asya’nın bitki örtüsünün ve yer şekillerinin hayvancılığa uygun olması
yönetim ve organizasyon kapasitesi açısından Türkleri daha aktif kılmıştır. Bu coğrafyada otlak ve sulak alanların
yetersizliği her daim çatışmalara zemin hazırlayacağından Türklerin savaşçı özelliklerinin ön planda olmasını gerekli
kılmıştır. İç Asya’nın çeşitli maden kaynakları bakımından zengin olması ise Türkleri başta savaş aletleri olmak üzere
madencilikte ileri bir seviyeye ulaştırmıştır. Bu gibi gerekçeler Türk adının anlamlarının oluşumunda etkili olmuştur.
2. Öğrenci tarafından cevaplanacaktır.
BECERİ TEMELLİ-2
1. Kağanın görevleri: Ordular sevk etmek, toplumda birlik ve bütünlüğü sağlamak, halkın maddi ihtiyaçlarını karşı-
layarak onların refahını arttırmak ve töreyi düzenlemek. Sosyal devlet; “Bireylerin temel ihtiyaçlarının karşılanması
için asgari yaşam standartlarının devlet tarafından sağlanması.” olarak tanımlanabilir. Yazıtlarda geçen “Türk milleti
için gece uyumadım, gündüz oturmadım. Çıplak milleti giydirdim, fakir milleti zengin ettim.” sözleri günümüz sosyal
devlet anlayışıyla benzerlik göstermektedir.
2. “Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğlunun üzerine ecdadım Bumin
Kağan, İstemi Kağan oturmuş.” “Doğuda gün doğusuna, güneyde gün ortasına, batıda gün batısına, kuzeyde gece
ortasına kadar bütün milletleri kendime tabi kıldım ve hepsini düzene soktum.” “Tanrı lütfettiği için illiyi ilsizletmiş,
kağanlıyı kağansızlatmış, düşmanı tâbi kılmış, dizliye diz çöktürmüş, başlıya baş eğdirmiş.” “Tanrı yardım ettiği için
gözle görülmeyen, kulakla işitilmeyen yerleri milletime kazandırdım. Tanrı buyurduğu için dört taraftaki milleti düze-
ne sokup tertipledim.’’ Bu anlayış Türklerde uzun vadeli stratejiler oluşturulmasında ve yeni hedefler belirlenmesinde
önemli bir yere sahip olmuştur. Çünkü Türkler bu ülkü sayesinde dinamik bir yapıya sahip olmuş ve belirlenen yeni
hedeflere doğru yoğunlaşmıştır.
3. Türk devlet anlayışında devlet ile töre birbirinden ayrı düşünülemeyen, biri diğerinin tamamlayıcısı olan unsur-
lardır. Töre devletle özdeşleştirilmiştir. “İli tutup töreyi düzenlemiş.” Cümlesi Türklerde kağanın yasa koyduğunu ve
töreyi düzenlediğini gösterir.
4. Türk milletinin kıyamete kadar yaşayacağı mesajı verilmektedir. Bu durum daha sonraları “Devlet-i ebed- müddet”
olarak tabir edilmiştir.
BECERİ TEMELLİ-3
1. Başlangıçta yerleşik bir yaşam süren ve tarımla uğraşan Türk toplulukları, zamanla hayvancılıkla uğraşmaya başla-
mışlar ve konargöçer bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Madencilik alanında önceleri işlemesi kolay olan madenler-
den eşyalar yapılırken daha sonraları demir gibi sert madenlerden eşyalar yapmışlardır.
2. Türkler tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu nedenle at, koç, boğa gibi evcil hayvanlar sanat eserlerinde yer
almıştır. Aynı zamanda Türkler Orta Asya coğrafyasında bulunan yırtıcı hayvanlar ve av hayvanlarını da sanat eserle-
rine konu etmişlerdir. Türklerin inançları gereği kutsal kabul ettikleri ya da simgesel olarak yücelttikleri kurt, kartal,
geyik gibi hayvan motiflerine de süs eşyalarında rastlanmaktadır.
3. Orta Asya coğrafyasının iklim koşulları insanların yaşaması için pek elverişli olmadığından Türkler başka yerlere
göç etmişlerdir. Türklerin hayvancılıkla uğraşmaları da geniş bir coğrafyaya yayılmalarının bir başka nedenidir. Tarihi
süreçte yaşanan savaşlar, kıtlık ve doğal afetler de Türklerin farklı coğrafyalara göç etmelerine neden olmuştur.
4. Hayvancılık yapılması; taşınabilir sanat eserlerinin olması; atın kullanılması; dört tekerlekli araba, keçeden çadır
gibi buluntuların olması “Orta Asya’da Türklere ait ilk kültür bölgelerinde konargöçer yaşam tarzı hâkimdir.” yargısını
kanıtlar nitelikteki örneklerdir.
ORTAÖĞRETİM 24 TARİH-9
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
